Bộ Tư pháp đang lấy ý kiến cho Dự Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Một trong những điểm mới đáng chú ý là đề xuất cho phép bán ngay tang vật, phương tiện vi phạm hành chính nếu có căn cứ cho rằng tài sản để lâu sẽ mất giá, hư hỏng hoặc gây lãng phí do thiếu điều kiện bảo quản.
Cụ thể, khoản bổ sung vào Điều 126 nêu rõ: Trong thời gian xác minh chủ sở hữu hoặc người sử dụng hợp pháp, nếu có căn cứ cho rằng phương tiện vi phạm sẽ bị hỏng, hết hạn sử dụng, không còn giá trị hoặc không có nơi bảo quản phù hợp thì cơ quan có thẩm quyền được phép tổ chức bán tài sản theo giá thị trường.
Việc bán phải lập biên bản, toàn bộ số tiền thu được sẽ được gửi vào tài khoản tạm tại Kho bạc Nhà nước. Nếu quá thời hạn mà không có ai đến nhận, khoản tiền này sẽ nộp vào ngân sách.
Theo quy định hiện hành, thời gian tạm giữ phương tiện vi phạm là từ 7 ngày đến tối đa 2 tháng. Tuy nhiên, trong thực tế, quy trình xử lý đối với tài sản không có người đến nhận thường kéo dài từ 12 đến 18 tháng, do yêu cầu phải thông báo công khai hai lần cách nhau một năm.
Một số vụ việc cụ thể như các siêu xe nhập khẩu bị bỏ lại tại cảng Hải Phòng (Lamborghini, Ferrari, Rolls-Royce...) cho thấy sự trì trệ trong quy trình hiện tại.
Sau khi không xác định được chủ sở hữu, cơ quan chức năng mất thêm hàng năm để hoàn tất thủ tục tịch thu và tổ chức đấu giá. Trong thời gian này, tài sản có thể xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến giá trị bán lại và gây áp lực lên hệ thống kho bãi bảo quản.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) bày tỏ sự thận trọng với đề xuất mới. Theo VCCI, việc cho phép bán ngay phương tiện vi phạm trong trường hợp thiếu điều kiện bảo quản có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quyền sở hữu của cá nhân và tổ chức.
VCCI lập luận, nếu tài sản bị bán trong khi chủ sở hữu chưa có đủ thời gian khiếu nại hoặc yêu cầu hoàn trả sẽ xảy ra rủi ro mất tài sản không qua thủ tục tranh chấp đầy đủ. Đặc biệt, nếu phương tiện là công cụ mưu sinh (xe tải, xe chở hàng...), việc mất tài sản có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế.
Ngoài ra, giá bán theo thị trường có thể thấp hơn nhiều so với giá trị sử dụng thực tế, gây thiệt hại cho người bị tạm giữ tài sản. Theo VCCI, thay vì mở rộng quyền bán tài sản, cần giảm thiểu các trường hợp tạm giữ, đồng thời đầu tư cơ sở vật chất phù hợp để bảo quản tài sản đúng quy định.
Một số ý kiến từ giới luật sư cũng đề nghị, nếu đề xuất này được thông qua, cần ghi rõ trong biên bản xử phạt hành chính nội dung: “Nếu hết thời gian tạm giữ mà người vi phạm không đến nhận lại phương tiện thì tài sản sẽ được đem bán đấu giá”. Việc này nhằm đảm bảo người vi phạm hiểu rõ hệ quả của việc không đến nhận lại tài sản và giúp tăng tính minh bạch trong quá trình xử lý.
Đề xuất của Bộ Tư pháp được cho là bước đi quyết liệt nhằm gỡ nút thắt tồn đọng phương tiện vi phạm, tránh lãng phí và thất thoát tài sản Nhà nước. Tuy nhiên, việc triển khai cần được thiết kế cơ chế giám sát minh bạch, tránh lạm dụng hoặc xâm phạm quyền hợp pháp của công dân.
Trong bối cảnh nhiều địa phương đang quá tải kho bãi, thiếu nhân lực và thiết bị bảo quản, đề xuất bán sớm tài sản là cần thiết. Song song, cần đặt ra giới hạn và tiêu chí rõ ràng để đảm bảo công bằng giữa quyền quản lý nhà nước và quyền sở hữu cá nhân.
