Huynh đệ nọ cùng học nghề bốc thuốc từ một sư mẫu già. Vị sư mẫu này không có con nên bà coi hai cậu học trò như con đẻ của minh. Học xong, một người đi lập nghiệp ở nơi xa, người còn lại ở nhà vừa làm nghề vừa chăm sóc thầy. Người bạn đi làm xa có đôi lần về lại quê nhưng chưa bao giờ ghé thăm thầy và bạn học, biết vậy người bạn ở nhà gửi thư tỏ ý trách:
Bao ngày khổ tửu vẫn thường qua
Mấy bận hồi hương chẳng đáo nhà
Có phải nhân trần chê chốn cũ
Hay là kỷ tử ngại đường xa
Kim ngân giá mọn vòng tay quyện
Phụ tử tình thâm chén rượu hòa
Hạ thảo đông trùng buồn cách biệt
Khi về ích mẫu khéo còn da.
Trong bài thơ người bạn ẩn ý vào mỗi câu tên một loại thuốc (khổ tửu, hồi hương, nhân trần, kỷ tử, kim ngân, phụ tử, đông trùng hạ thảo, ích mẫu). Ngầm trách bạn đã mải mê rượu chè, ích kỷ, chê quê nghèo hay sao mà không ghé lại thăm thầy và bạn.
Nhận thư, biết bạn trách, để tỏ lòng mình vẫn nhớ bạn, nhớ thầy, nhớ quê, người bạn gửi về bài thơ họa:
Chịu đắng bao ngày đợi khổ qua
Bình nơi viễn địa chọn làm nhà
Hồi hương nhiệt huyết nào ngăn trở
Kinh giới cay lòng đặng cách xa
Chẳng những châu trần tình dịu thắm
Mà nay phụ tử nghĩa chan hòa
Tha phương mặn chát đời trinh nữ
Lạnh tiếng hoàng cầm mộng diết da.
Trong bài thơ họa, người bạn cũng dùng các tên thuốc để tỏ lòng mình cho bạn biết, đồng thời dùng các vị, tính chất của thuốc để bạn hiểu rõ hơn tấm lòng của người đi xa (khổ qua vị đắng, viễn địa tính bình, hồi hương tính nhiệt, kinh giới vị cay, châu trần tính ôn, phụ tử tính bình hòa, trinh nữ vị chát, hoàng cầm tính hàn lạnh).
Một thời gian sau sư mẫu của họ đã già yếu vẫn ngóng trông người học trò cũ, người bạn ở nhà gửi thư báo cho huynh đệ của mình biết:
Bối mẫu khô gầy héo thịt da
Hổ cốt vài thang đã thử hòa
Lửa đến gần, tiền hồ cũng chịu
Liên kiều khó giải, nước nhìn xa
Ngày đêm khấn nguyện cầu la hán
Bán hạ vời trông ngõ trước nhà
Trách kẻ vong tình nơi viễn địa
Vui vầy khổ tửu chẳng dòm qua.
(Mỗi câu thơ vẫn chứa 1 vị thuốc: bối mẫu, hổ cốt, tiền hồ, liên kiều, la hán, bán hạ, viễn địa, khổ tửu).
Nhận được thư, người bạn bèn sắp xếp để hồi hương thăm sư mẫu. Tuy nhiên khi về đến nơi thì sư mẫu đã qua đời, chỉ thấy tang lễ rối bời, hoa thơm, dạ thảo phủ kín quan tài, tiền vàng các loại bày la liệt. Người học trò chết lặng đầm đìa nước mắt quỳ phục trước cửa khóc òa lên:
Con nhìn bối mẫu giọt châu sa
Nhĩ tử hồi hương đẫm lệ nhòa
Huyết kiệt vờn quanh cùng dạ thảo
Nhân trần phủ kín bởi hồng hoa
Kim tiền bách hợp rầu thương xót
Thổ phục thiên môn lạy khóc òa
Tưởng vạn niên thanh còn ngọc trúc
Tang thầm thục địa cứa lòng ta.
Bài thơ thể hiện lòng hối hận vô bờ của người học trò với sư mẫu của mình, với mỗi câu chứa tên 2 vị thuốc (bối mẫu, châu sa, nhĩ tử, hồi hương, huyết kiệt, dạ thảo, nhân trần, hồng hoa, kim tiền, bách hợp, thổ phục linh, thiên môn, vạn niên thanh, ngọc trúc, tang thầm, thục địa).
