Cuộc đời ông là một bản anh hùng ca về lòng yêu nước, trí tuệ và sự hy sinh thầm lặng. Bằng vỏ bọc "ông cố vấn" và sự khéo léo phi thường, ông đã thành công "luồn sâu, leo cao" vào bộ máy quyền lực của chính quyền Sài Gòn, gây dựng nên mạng lưới tình báo A22 lừng danh.
Chiến công và sự nghiệp phi thường
Năm 1952, Vũ Ngọc Nhạ được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp giao nhiệm vụ đặc biệt: tìm hiểu ý đồ và hoạt động của Mỹ tại Việt Nam. Để hoàn thành nhiệm vụ, ông đã xây dựng một vỏ bọc hoàn hảo: một giáo dân Công giáo ngoan đạo, di cư vào miền Nam.
Bằng cách này, ông dần tạo được niềm tin với các chức sắc tôn giáo và trở thành "người tâm phúc" của gia đình Ngô Đình Diệm, sau đó là cố vấn của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và Dương Văn Minh.
Từ Dinh Độc Lập, ông đã thiết lập mạng lưới tình báo A22, thu thập hàng loạt tài liệu chiến lược tuyệt mật của địch. Những thông tin này, bao gồm cả các kế hoạch như "Ấp chiến lược", "Bình định nông thôn" và "Phượng Hoàng", đã giúp Đảng và Nhà nước kịp thời đưa ra các đối sách chính xác, làm thay đổi cục diện chiến trường.
Một trong những chiến công vĩ đại nhất của ông là cách ông xử lý vụ án gián điệp năm 1969. Khi mạng lưới A22 bị bại lộ, bị xét xử trong một phiên tòa được gọi là "vụ án gián điệp lớn nhất thời đại", Vũ Ngọc Nhạ đã biến phiên tòa này thành một cuộc đấu trí ngoạn mục.
Với phong thái ung dung, ông tự bào chữa và lập luận rằng những việc mình làm đều do chính Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ủy thác. Nước đi này không chỉ khiến vụ án bế tắc mà còn gây ra sự nghi kỵ sâu sắc giữa chính quyền Sài Gòn và CIA. Kết quả, không một thành viên nào của A22 bị kết án tử hình.
Sự hy sinh thầm lặng và sự ghi nhận xứng đáng
Để giữ vững vỏ bọc hoạt động bí mật, Vũ Ngọc Nhạ và gia đình đã phải đối mặt với "làn đạn thứ hai" còn đau đớn hơn cả họng súng của kẻ thù: sự hiểu lầm và khinh bỉ từ chính những người thân và đồng bào ở quê nhà. Họ bị xem là "kẻ phản bội", "gia đình phản quốc", chịu đựng sự cô lập và tủi nhục. Nỗi oan khuất này chỉ được hóa giải sau năm 1975, khi cuốn tiểu thuyết "Ông cố vấn - hồ sơ một điệp viên" của nhà văn Hữu Mai được xuất bản.
Những cống hiến và hy sinh thầm lặng của ông đã được Đảng và Nhà nước ghi nhận. Năm 1988, ông được phong quân hàm Thiếu tướng. Ngoài ra, ông còn được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, như: Huân chương Độc lập hạng Ba; Huân chương Quân công hạng Ba; Huân chương Kháng chiến hạng Nhất; Huân chương Chiến công giải phóng (hạng Nhì và Ba).
Đặc biệt, ông còn được Tòa thánh Vatican và Giáo hoàng Phaolô VI trao tặng bằng khen và Huy chương "Vì hòa bình" vào năm 1971, ngay cả khi đang ở trong tù. Đây là minh chứng rõ ràng cho tầm ảnh hưởng và khả năng phi thường của ông.
Thiếu tướng Vũ Ngọc Nhạ qua đời năm 2002 tại TP. Hồ Chí Minh. Cuộc đời và sự nghiệp của ông đã trở thành một huyền thoại, là tấm gương sáng về trí tuệ, bản lĩnh và lòng yêu nước vô bờ bến. Tên tuổi của ông không chỉ được hàng chục triệu người Việt ngưỡng mộ mà còn được chính kẻ thù phải kính nể.
Những bài học còn mãi
Tấm gương của Thiếu tướng tình báo Vũ Ngọc Nhạ và những anh hùng cách mạng khác không chỉ là những chiến công vang dội trong quá khứ, mà còn là những bài học sâu sắc và thiết thực cho thế hệ trẻ trong cuộc sống hiện đại.
Thứ nhất, trí tuệ và bản lĩnh trong thời đại mới. Vũ Ngọc Nhạ đã chiến thắng kẻ thù không chỉ bằng lòng dũng cảm, mà còn bằng trí tuệ và khả năng thích ứng phi thường. Ông am hiểu sâu sắc nhiều lĩnh vực từ quân sự, kinh tế đến tôn giáo, ngoại giao để xây dựng vỏ bọc hoàn hảo. Đây là bài học quý giá cho người trẻ: trong thời đại toàn cầu hóa và cạnh tranh, sự thành công không chỉ dựa vào sức mạnh cơ bắp hay sự chăm chỉ, mà còn cần sự đầu tư vào kiến thức, tư duy phản biện và khả năng học hỏi không ngừng.
Thứ hai, sự hy sinh thầm lặng và kiên định với mục tiêu. Ông đã chấp nhận sống trong vỏ bọc của kẻ thù, chịu đựng sự hiểu lầm và cả nỗi đau từ những người thân yêu. Nỗi oan khuất ấy còn "đau, còn khổ, còn dai dẳng hơn cả cái chết." Bài học rút ra là: để đạt được mục tiêu lớn, đôi khi chúng ta phải chấp nhận những khó khăn, hy sinh và cả sự cô đơn. Sự kiên định với lý tưởng và mục tiêu đã đặt ra là chìa khóa để vượt qua mọi thử thách, ngay cả khi không có ai hiểu và ủng hộ.
Thứ ba, sức mạnh của lòng yêu nước và ý chí phụng sự. Mục đích cuối cùng của những chiến công tình báo không phải để mưu cầu danh lợi cá nhân, mà là vì lòng yêu nước vô bờ bến và khao khát đất nước được độc lập, tự do. Tinh thần phụng sự này chính là sợi chỉ đỏ xuyên suốt cuộc đời ông và các thế hệ cha anh. Thế hệ trẻ hôm nay có thể thể hiện lòng yêu nước bằng nhiều cách khác nhau, không nhất thiết phải cầm súng: từ việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, nỗ lực học tập và lao động để xây dựng đất nước giàu mạnh, đến việc góp phần giải quyết các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường.
Những bài học từ các anh hùng cách mạng không chỉ là để ngưỡng mộ, mà còn là để noi theo và áp dụng vào chính cuộc sống của mình, biến những lý tưởng cao đẹp thành hành động cụ thể, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.
