Trường hợp tỉnh Khánh Hòa với sự đồng hành của Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố là minh chứng sinh động cho sự lan tỏa của nghị quyết, góp phần đặt nền móng cho một nền nông nghiệp bền vững.
Hiệu quả từ nghiên cứu đến chuyển giao ứng dụng
Dưới tác động của Nghị quyết 57-NQ/TW, Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố đã tập trung vào hai hướng chính: chọn tạo giống cây trồng đặc thù thích ứng biến đổi khí hậu và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất.
Các giống nho, táo, tỏi, hành, nha đam mới được công nhận lưu hành và bảo hộ quyền tác giả không chỉ khẳng định giá trị khoa học mà còn góp phần xây dựng thương hiệu nông sản Việt. Việc hình thành vườn đầu dòng cung cấp nguồn giống chất lượng cao, minh bạch nguồn gốc là bước đi chiến lược, giúp đáp ứng các tiêu chuẩn trong và ngoài nước.
Về công nghệ, Viện đã triển khai các giải pháp nông nghiệp thông minh: hệ thống điều khiển tiểu khí hậu, bộ châm phân tự động điều chỉnh EC, pH, cảm biến giám sát môi trường và phần mềm vận hành qua smartphone. Dù mới áp dụng ở quy mô hợp tác xã, trang trại, nhưng hiệu quả đã rõ rệt: tiết kiệm chi phí nhân công, giảm tiêu hao vật tư, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
Đặc biệt, các giải pháp canh tác thân thiện môi trường như trồng cây che phủ, sử dụng phân hữu cơ, thuốc sinh học đã giúp cải tạo đất, giảm hóa chất, bảo vệ sức khỏe nông dân và đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh.
Kết quả tại Khánh Hòa cho thấy Nghị quyết 57-NQ/TW là “đòn bẩy” quan trọng để chuyển đổi sang nông nghiệp công nghệ cao và bền vững. Mô hình nhà màng điều khiển bằng smartphone của nông dân Nguyễn Năm cho thấy ứng dụng công nghệ giúp tiết kiệm lao động, giảm chi phí, tăng hiệu quả sản xuất.
Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất hiện nay là chi phí đầu tư công nghệ cao, quy trình vận hành phức tạp, đòi hỏi trình độ kỹ thuật. Nếu không có sự hỗ trợ chính sách về vốn, đào tạo nhân lực và khuyến nông, việc nhân rộng mô hình sẽ gặp khó khăn.
So sánh kinh nghiệm quốc tế
Khi đặt trong bối cảnh quốc tế, có thể thấy những kinh nghiệm sau đây mang ý nghĩa tham khảo sâu sắc cho Việt Nam:
Israel: Từ quốc gia khan hiếm nước, Israel đã trở thành cường quốc nông nghiệp nhờ hệ thống tưới nhỏ giọt, quản lý nước chính xác và ứng dụng công nghệ số. Bài học ở đây là: công nghệ có thể biến hạn chế thành lợi thế nếu được đầu tư đúng hướng.
Hà Lan: Với diện tích nhỏ, Hà Lan lại là một trong những nước xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới nhờ phát triển mô hình nông nghiệp công nghệ cao trong nhà kính, gắn chặt nghiên cứu với doanh nghiệp. Việt Nam có thể học tập ở cách Hà Lan xây dựng cụm liên kết nghiên cứu – sản xuất – tiêu thụ để tối ưu hóa chuỗi giá trị.
Nhật Bản: Chú trọng đến nông nghiệp thông minh và bền vững, Nhật Bản kết hợp hài hòa giữa công nghệ tiên tiến và triết lý “nông nghiệp xanh”, ưu tiên chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. Đây là định hướng phù hợp với nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong và ngoài nước.
Những kinh nghiệm này cho thấy, Việt Nam hoàn toàn có thể “đi tắt đón đầu” bằng cách đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, đồng thời chú trọng cơ chế chính sách để nông dân và doanh nghiệp cùng tham gia.
Hướng tới nông nghiệp bền vững và hội nhập
Trong giai đoạn tới, các viện nghiên cứu cần tập trung hoàn thiện quy trình công nghệ cho cây trồng chủ lực, ứng dụng AI trong giám sát sâu bệnh, cơ giới hóa một số khâu quan trọng, nâng cao chế biến – bảo quản nông sản và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng mã QR.
Khánh Hòa và vùng Nam Trung Bộ có lợi thế phát triển nho, táo, măng tây, xoài… Nếu gắn nông nghiệp công nghệ cao với du lịch sinh thái, trải nghiệm, địa phương không chỉ nâng cao giá trị nông sản mà còn mở rộng sinh kế cho nông dân, phát triển kinh tế đa ngành bền vững.
Nghị quyết 57-NQ/TW là kim chỉ nam định hình tương lai nông nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, đồng thời là bước đột phá đưa nông nghiệp Việt Nam tiến tới nền sản xuất xanh, thông minh, bền vững. Kết quả bước đầu của Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố khẳng định khi khoa học công nghệ được đặt đúng vị trí trung tâm, nông nghiệp Việt Nam có đủ tiềm lực để sánh vai với các quốc gia tiên tiến, vươn ra thị trường quốc tế.
