Lan một lá còn có tên gọi khác như Lan cờ, Trân châu trắng, Thanh thiên quỳ,…. Đây là dược liệu quý được dùng để chữa lao phổi, ho, giải độc, trị mụn nhọt, sát trùng, diệt khuẩn vết thương,…
Hiện nay, cây Lan một lá sinh trưởng tự nhiên ngày càng ít, mọc chủ yếu ở vùng núi Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Hoà Bình,… Do chúng có rất nhiều giá trị trong trồng làm cảnh, làm thuốc…. nên đang bị khai thác một cách quá mức. Việc nhân giống chủ yếu được thực hiện bằng củ, nên số lượng cây giống được tạo ra không nhiều và kích thước không đồng đều, khó đáp ứng được nguồn cây giống cho các vùng chuyên canh cây dược liệu.
Để chủ động nguồn cung dược liệu Lan Một lá, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao TPHCM, đã nghiên cứu và hoàn thiện quy trình nhân giống bằng hệ thống ngập chìm tạm thời.
Các vật liệu được sử dụng gồm cụm thân rễ Lan một lá in vitro, cùng các thiết bị như tủ cấy, nồi hấp, hệ thống ngập chìm tạm thời (dùng trong nuôi cấp mô thực vật, được thiết kế gồm những bình nuôi cấy riêng biệt, giúp giữ môi trường ẩm cho sự phát triển của thực vật), môi trường nuôi cấy,…
Theo quy trình, cắt rễ của cây Lan một lá in vitro có chiều dài khoảng 2 - 3cm cấy vào môi trường MS bổ sung BA 1,0mg/L, đường 20g/L để cảm ứng tạo cụm thân rễ. Sau đó, cấy vào hệ thống ngập chìm tạm thời (số lần ngập chìm là 6 lần/24 giờ, thời gian mỗi lần ngập chìm là 10 phút), thể tích môi trường nuôi cấy là 600mL. Môi trường nuôi cấy là môi trường MS bổ sung BA 1,0mg/L, nước dừa 10mL/L, đường 20g/L. Đây là các thông số kỹ thuật tối ưu để nhân nhanh thân rễ sinh khối Lan một lá bằng hệ thống ngập chìm tạm thời (hệ số nhân rễ hơn 6 lần trong 12 tuần).
Quy trình nhân thân rễ in vitro cây Lan một lá bằng hệ thống ngập chìm tạm thời đã được áp dụng thử nghiệm tại Công ty TNHH Dịch vụ sản xuất Giống cây trồng VINA IN - VITRO. Kết quả cho thấy, với quy trình này, đã tạo ra số lượng lớn sinh khối rễ cây dược liệu Lan một lá trong thời gian ngắn (từ 200g thân rễ in vitro tạo được 2kg sinh khối rễ tươi trong 12 tháng). Bằng phương pháp này, giá bán chỉ khoảng 900 ngàn đồng/kg sinh khối thân rễ tươi. Trong khi đó, giá bán Lan một lá trên thị trường từ 1,5 - 2 triệu đồng/kg sinh khối tươi.
Hiện Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao TPHCM có thể chuyển giao quy trình nhân sinh khối dược liệu Lan một lá cho các đơn vị có nhu cầu.
