Bỏ qua lối mòn của những báo cáo thành tích đơn thuần, bài phát biểu đã thẳng thắn chỉ ra những điểm nghẽn và đưa ra một lộ trình với 9 giải pháp đột phá, quyết tâm đưa giáo dục trở thành động lực then chốt cho sự phát triển của đất nước.
Thách thức và tầm nhìn mới
Bài phát biểu của Tổng Bí thư đã chỉ rõ những tồn tại cần khắc phục, bao gồm chất lượng giáo dục còn chưa đồng đều, sự chênh lệch lớn giữa các vùng miền, và sự lúng túng trong triển khai đổi mới.
Đặc biệt, giáo dục đại học còn chậm đổi mới, chưa thực sự gắn kết với thị trường lao động. Những vấn đề này đòi hỏi một sự thay đổi mạnh mẽ, không chỉ dừng lại ở việc "chỉnh sửa" mà phải là một sự "kiến tạo" từ gốc rễ.
Giải pháp được đưa ra là chuyển đổi tư duy lãnh đạo, quản lý giáo dục: từ cải cách "chỉnh sửa" sang tư duy kiến tạo, lấy chất lượng, công bằng, hội nhập và hiệu quả làm thước đo. Đây là bước đi chiến lược nhằm thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận, đặt giáo dục vào vị trí dẫn dắt sự phát triển của quốc gia.
Hướng đi cụ thể cho một nền giáo dục hiện đại.
Để hiện thực hóa tầm nhìn này, bài phát biểu đã vạch ra 9 định hướng lớn, mang tính chất giải pháp rõ ràng, cụ thể và toàn diện:
(1) Đổi mới tư duy và hành động: Chuyển từ việc khắc phục những cái lỗi sang một tư duy chủ động, sáng tạo để dẫn dắt sự phát triển.
(2) Đảm bảo tiếp cận bình đẳng: Giải quyết vấn đề chênh lệch vùng miền. Việc miễn học phí toàn bộ cho học sinh từ mầm non đến THPT, cùng với chủ trương xây dựng các trường nội trú tại vùng biên giới, là những giải pháp thực tiễn để không "để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau."
(3) Đổi mới giáo dục phổ thông: Không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn tập trung nuôi dưỡng nhân cách, rèn luyện thể chất, hình thành một thế hệ công dân toàn diện, "vừa giỏi giang, vừa nhân ái, vừa kiên cường."
(4) Tạo đột phá trong giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp: Biến các trường đại học thành trung tâm sản sinh tri thức, công nghệ và hạt nhân đổi mới sáng tạo, đáp ứng trực tiếp nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội.
(5) Đẩy mạnh hội nhập quốc tế: Học hỏi tinh hoa giáo dục thế giới, thu hẹp khoảng cách và nâng cao vị thế của giáo dục Việt Nam trên trường quốc tế.
(6) Xây dựng đội ngũ nhà giáo chất lượng: Nâng cao đời sống, quyền lợi và vị thế của nhà giáo, đồng thời yêu cầu các thầy cô không ngừng học tập, sáng tạo để trở thành tấm gương sáng cho học trò.
(7) Thúc đẩy chuyển đổi số và AI: Ứng dụng công nghệ làm "cú hích" cho đổi mới căn bản và toàn diện, tạo ra môi trường học tập linh hoạt và hiệu quả.
(8) Ưu tiên đầu tư cho giáo dục: Xem đây là khoản đầu tư cho tương lai dân tộc, không dàn trải mà tập trung vào những trọng điểm, đồng thời huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội.
(9) Xây dựng xã hội học tập: Khuyến khích tinh thần học tập suốt đời cho mọi người dân, ở mọi lứa tuổi, để không bị tụt hậu trước sự phát triển không ngừng của tri thức và công nghệ.
Trách nhiệm của mỗi cá nhân và lời kêu gọi chung
Bên cạnh những giải pháp vĩ mô, bài phát biểu cũng nhấn mạnh vai trò của từng cá nhân. Học sinh, sinh viên được dặn dò phải làm nên chiến thắng mới bằng tri thức và bản lĩnh; thầy cô giáo được kỳ vọng là những người tiên phong trong đổi mới.
Với lời kêu gọi "toàn Đảng, toàn dân, toàn quân" cùng chung tay chăm lo cho sự nghiệp "trồng người", bài phát biểu khẳng định giáo dục không phải là nhiệm vụ riêng của ngành, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội.
Bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Giáo dục không chỉ là một cái nhìn tổng quan mà còn là một bản kế hoạch hành động chi tiết, với những giải pháp mang tính đột phá. Đây là cam kết mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước trong việc xây dựng một nền giáo dục hiện đại, nhân văn, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.
