Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu nêu rõ, thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 không những là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là tình cảm sâu sắc, "mệnh lệnh trái tim" đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, những nơi còn khó khăn... Vì vậy, phải có cách tiếp cận toàn dân, toàn diện, cả hệ thống chính trị phải có trách nhiệm. Thủ tướng cho rằng, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là nơi khó khăn về y tế, giáo dục, vệ sinh môi trường, hủ tục, sinh kế... Do đó phải nhìn nhận nghiêm túc, thẳng thắn những việc đã làm được, những việc chưa làm được, kịp thời khắc phục, rút ra bài học kinh nghiệm để chỉ đạo tốt hơn nhằm mang lại cuộc sống tốt hơn người dân.
Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: TTXVN.
Thủ tướng bày tỏ trăn trở khi cách làm 3 Chương trình mục tiêu Quốc gia thời gian qua còn rườm rà, manh mún, chia cắt, chưa thực sự có điểm nhấn. Người đứng đầu Chính phủ đề nghị cần thay đổi cách thức tổ chức, phân cấp, phân quyền rõ nhiệm vụ của trung ương, cấp tỉnh và cấp cơ sở. Theo đó, trung ương đặt ra mục tiêu các chương trình, tỉnh lo phân bổ vốn và tổ chức thực hiện là cấp cơ sở. Phân cấp, phân quyền phải đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao khả năng thực thi và phân bổ theo mô hình.
Thủ tướng đề nghị hoàn thiện thể chế để phát triển cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Ưu tiên nguồn lực nhưng phải có trọng tâm, trọng điểm. Tập trung bố trí vốn, bố trí nguồn lực, chuyển giao công nghệ.
Đối với các tỉnh có sản phẩm tiêu biểu OCOP, Thủ tướng nêu rõ: :Trước hết phải xây dựng được thương hiệu, có thương hiệu rồi thì phải có quy hoạch vùng trồng; phải làm bài bản, khoa học; đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Ở đây liên kết với doanh nghiệp để mang hàng hóa, vật tư vào phục vụ cho người dân, cho các hợp tác xã, từ đó mang hàng hóa các hợp tác xã, của người dân mang ra tiêu thụ thị trường. Hỗ trợ về vốn phải có ngân hàng. Cách tổ chức là phải liên kết với nhau, liên kết hộ gia đình với nhau thành hợp tác xã; hợp tác xã phát triển thành doanh nghiệp nhỏ, rồi doanh nghiệp nhỏ phát triển doanh nghiệp lớn".
Thủ tướng mong nhiệm kỳ tới, việc thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ thực hiện tốt hơn, ưu tiên nguồn lực tập trung hơn, cách làm chuyên nghiệp hơn, hiệu quả hơn, đổi mới cách tổ chức, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó để lại cuộc sống tốt hơn cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Theo Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung, qua 3 năm triển khai các Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, đã có 6/9 nhóm mục tiêu Quốc hội đặt ra đạt và vượt. Tỷ lệ hộ nghèo bình quân giảm mỗi năm là 3,4%. Chương trình đã xóa 42 nghìn 567 căn nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn, với kinh phí hơn 1 nghìn 700 tỷ đồng, vượt kế hoạch 230% so mục tiêu đề ra. Hỗ trợ đất ở cho 10 nghìn 549 hộ; hỗ trợ nhà ở cho 42 nghìn 567; hộ hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất cho 13 nghìn 387 hộ; hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 54 nghìn 899 hộ... Đặc biệt đã huy động 383 dự án, mô hình chăn nuôi, trồng trọt với 36 nghìn 654 hộ tham gia. Ngoài ra hoàn thành các chỉ tiêu về nhóm giáo dục; các mục tiêu về bảo tồn phát triển các giá trị văn hóa, bản sắc văn hóa truyền thống.
Về định hướng cho giai đoạn 2026-2030, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung nêu rõ nguyên tắc tổ chức thực hiện là thu gọn đầu mối quản lý, phân công nhiệm vụ rõ ràng, trao toàn quyền cho địa phương, từ chủ động lập kế hoạch huy động phân bổ nguồn lực, tổ chức thực hiện và tập trung vào các trụ cột chính:
"Đầu tư xây dựng hoàn thiện hạ tầng thiết yếu, hạ tầng phục vụ phát triển sản xuất, gắn với đảm bảo quốc phòng, an ninh, chống biến đổi khí hậu. Phát triển sản xuất, tạo sinh kế tạo việc làm và phát triển hàng hóa. Cung cấp đầy đủ, kịp thời các dịch vụ công y tế, giáo dục có chất lượng; cải thiện các vấn đề về bình đẳng giới; phòng, chống tảo hôn, hôn nhân, cận huyết thống. Tập trung phát triển nhân lực, ưu tiên đầu tư cho một số nhóm dân tộc thiểu số rất ít người và vùng biên giới khó khăn", Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung chỉ đạo.
Tại hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến đề nghị cân nhắc kỹ khi tích hợp Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với các chương trình khác.
"Đây là một chương trình mang đậm nét chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước cần được có những ưu tiên ưu đãi và sự quan tâm rất đặc biệt của các cấp, các ngành. Nếu tích hợp vào thì chúng ta vẫn phải có một hợp phần riêng. Tôi kiến nghị không nên "rải mành mành", bởi vì giai đoạn đầu chúng ta tích hợp 118 chính sách, do vậy thành 10 dự án. Bây giờ để cả 10 dự án thì manh mún và sẽ không tập trung", ông Đỗ Văn Chiến nêu ý kiến.
Đại diện các bộ, ngành, các địa phương và người dân thụ hưởng chương trình cũng nêu bật thực tế quá trình thực hiện và kiến nghị thời gian tới tập trung vào các vấn đề khó khăn nhất hiện nay như: điều kiện hạ tầng xã hội, chất lượng nguồn nhân lực, tiếp cận dịch vụ và tỷ lệ hộ nghèo... Đồng thời đề xuất tập trung đổi mới cơ bản về cách làm, theo đó, cấp nào, ai làm tốt nhất thì giao cho người đó; làm có trọng tâm, trọng điểm.
