Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW tại điểm cầu Hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội (Hà Nội). Ảnh: Internet.
Đủ điều kiện thực hiện cuộc cách mạng tổ chức
Ngày 1/12/2024, Bộ Chính trị triệu tập hội nghị toàn quốc quán triệt việc tổng kết Nghị quyết số 18 năm 2017 về cải cách hành chính và triển khai thực hiện tổ chức bộ máy tinh gọn , hiệu lực, hiệu quả.
Trước khi tổ chức cuộc hội nghị này, Bộ Chính trị đã họp 10 phiên quyết định hơn 100 vấn đề lớn cấp bách về thể chế, tổ chức biên chế cũng như công tác cán bộ để tiến hành cuộc cách mạng đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới bắt đầu từ Đại hội 14 của Đảng. Đây là một cuộc cách mạng sâu rộng và triệt để về tổ chức bộ máy từ trước đến nay.
Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, lúc này đã đủ điều kiện để thực hiện cuộc cách mạng tổ chức như ý chí, quyết tâm, thời cơ, thời điểm. Nói cách khác là tiến hành cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy vì sự cấp thiết, sự đòi hỏi tất yếu khách quan và không thể chậm trễ. Lúc này đã có các biện pháp giải pháp để thực hiện, trong đó yếu tố quan trọng nhất là công tác cán bộ. Phải thấy rằng cuộc cách mạng này đáp ứng yêu cầu thời đại và phù hợp tâm tư nguyện vọng của cán bộ, đảng viên và nhân dân.
Tinh giản biên chế là một chính sách được Đảng, Nhà nước triển khai từ lâu, với mục tiêu tối ưu hóa bộ máy hành chính, nâng cao hiệu quả làm việc của cơ quan Đảng, Nhà nước. Qua nhiều lần cải cách, tinh giản biên chế đã giúp cải thiện chất lượng hoạt động của bộ máy hành chính, đồng thời tiết kiệm được chi phí và giảm gánh nặng tài chính cho Nhà nước nhưng chưa được như mong muốn.
Đặc biệt, cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đã tạo ra những bước nhảy vọt trong năng suất lao động, giúp công tác tinh giản biên chế trở nên khả thi hơn. Nhờ vào sự phát triển của công nghệ, những công việc trước đây cần nhiều lao động thủ công có thể được tự động hóa, qua đó giảm số lượng nhân sự mà vẫn đảm bảo hiệu quả công việc. Các ứng dụng của xã hội số, công dân số, Chính phủ số và chính quyền địa phương số đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc này, giúp bộ máy hành chính vận hành hiệu quả hơn, giảm chi phí và tạo ra môi trường làm việc linh hoạt.
Tuy nhiên, bên cạnh việc tối ưu hóa cơ cấu bộ máy, việc tinh giản biên chế còn mở ra cơ hội để cải cách chế độ lương, tạo động lực làm việc cho công chức, viên chức. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả công tác mà còn thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo trong bộ máy Nhà nước.
Từ thực tiễn của cách mạng đất nước cũng như thực tiễn của các nước thì vai trò của người đứng đầu có thể coi là yếu tố quan trọng hàng đầu, thậm chí là quan trọng nhất. Kể từ khi thành lập Đảng năm 1930 đến nay, trong các giai đoạn cách mạng thì vai trò người lãnh đạo cao nhất của đất nước luôn luôn có tính chất quyết định thắng lợi của cách mạng mặc dù ở Việt Nam là cơ chế tập thể lãnh đạo nhưng hạt nhân lãnh đạo có tài năng, đức độ và phẩm chất vượt trội thì mới đủ uy tín và có khả năng dẫn dắt trong việc thực hiện cuộc cách mạng đang cần người đứng đầu có bản lĩnh, quyết tâm ý chí để tạo ra bước đột phá cho cách mạng.
Từ gần nửa thế kỷ qua, đã có bao lần Đảng ra nghị quyết và chủ trương, chính sách, đồng thời đã “ra quân” thực hiện cải cách hành chính để bộ máy tinh gọn không cồng kềnh đông đảo nhưng xem ra đều không đạt được kết quả như mong muốn. Tin chắc rằng lần này sẽ không lặp lại vết xe đổ trước đây để ra quân kiên quyết và triệt để thực hiện được điều mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định và quyết tâm thực hiện.
Trọng dụng nhân tài - Yếu tố quyết định sự thành công
Từ một quốc gia cho đến một tổ chức, cơ quan, đơn vị nếu có “hiền tài”, đặc biệt là người đứng đầu có tài cao, học rộng, có đạo đức trong sáng sẽ ảnh hưởng sâu sắc, quyết định tới sự phát triển của quốc gia, dân tộc, tới sự trong sạch, vững mạnh của tổ chức, cơ quan, đơn vị.
Nhìn lại lịch sử, từ thời vua Lê Thánh Tông, cách nay 540 năm (tức năm 1484), Hàn lâm viện thừa chỉ, Đông các đại học sĩ (Tiến sĩ) Thân Nhân Trung viết trên bia Văn Miếu-Quốc Tử Giám: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia; nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao; nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp” được coi như một “định nghĩa” chuẩn mực nhất về kẻ sĩ, trí thức Việt Nam. Đất nước mà không có hiền tài không thể giữ vững được độc lập, tự chủ, không thể phát triển kinh tế-xã hội. Trong lịch sử hàng nghìn năm đấu tranh giành độc lập và giữ nước, dân tộc ta có không biết bao hiền tài, nhân vật lịch sử kiệt xuất, Anh hùng dân tộc như Ngô Quyền, Lý Công Uẩn, Lý Thường Kiệt, Trần Nhân Tông, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Quang Trung - Nguyễn Huệ, Hồ Chí Minh. v.v…
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những bậc “Hiền tài” vĩ đại nhất trong lịch sử của đất nước, đã tạo nên sức sống thần kì của “nguyên khí quốc gia”, tạo nên giá trị vật chất, tinh thần tiềm tàng để có một Việt Nam từ chỗ không có tên trên bản đồ thế giới, toàn dân làm nộ lệ trở thành một quốc gia “Chưa bao giở đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.
Tuy nhiên, bên cạnh nhiều thành công cũng còn những khuyến khuyết, hạn chế về việc đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng nhân tài, ảnh hưởng không nhỏ đến tạo lập môi trường “nguyên khí quốc gia”. Nhiều năm qua, có hiện tượng lựa chọn, sử dụng cán bộ ở nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương theo cách “tiền tệ, quan hệ, hậu duệ... cuối cùng mới là trí tuệ”. Nhiều cán bộ có chức, có quyền, nhất là người đứng đầu áp dụng “quy trình”, quy hoạch, bổ nhiệm, sắp xếp con em, người thân trong khi năng lực, đạo đức thua kém nhiều người khác. Một bộ phận “hiền tài” là con em nhân dân lao động học giỏi, có tài, đức nhưng do không chạy chọt, bố mẹ không có chức vụ, quyền hạn rất khó được trọng dụng. Nhiều thanh niên đi du học tại các nước phát triển không về nước làm việc. Chất xám bị “chảy máu”, lãng phí nguồn lực tinh hoa.
Dưới các triều đại phong kiến, Nhà vua chọn nhân tài thông qua con đường khoa bảng, tổ chức thi hương, thi hội, thi đình. Nhiều khoa có hàng nghìn người dự thi, Nhà nước chỉ chọn vài chục nhân tài để bổ làm quan. Ngày nay, chế độ ưu việt nhưng cơ chế bổ nhiệm, lựa chọn theo ý chí của lãnh đạo, của người đứng đầu nên bộc lộ chủ quan, cảm tính. Nhiều cán bộ được lựa chọn đúng, phát huy năng lực tốt, song không ít người thiếu tài, đức lại làm lãnh đạo, phần vì chạy chọt, phần vì là “thế tử” chỉ kinh qua lơ mơ về công tác đoàn thể, chưa được rèn luyện, thử thách năng lực hoạt động thực tiễn, chưa từng đối mặt với những tình huống "ngàn cân treo sợi tóc". Loại cán bộ này chưa cống hiến gì mà muốn hưởng thụ hơn người, đã được bổ nhiệm chức vụ cao ngất ngưỡng dễ bị dính bả vật chất, muốn giàu có nhanh chóng, là mặt trái của cơ chế thị trường, sớm bị tha hoá, biến chất nên nhiều người không đủ tầm, không có tâm để làm lãnh đạo. Đó là “một bộ phận không nhỏ”, hình thành “lợi ích nhóm”, vi phạm hoặc lợi dụng kẽ hở của pháp luật, của cơ chế thị trường, tham ô, tham nhũng có tổ chức, gây tiêu cực, lãng phí, thiệt hại ngân sách Nhà nước, tài sản của nhân dân.
Việt Nam đang phấn đấu để trở thành nước công nghiệp, có thu nhập cao vào năm 2045 thì “Hiền tài” phải tương xứng. Xây dựng nền văn hóa và trọng dụng nhân tài theo tư tưởng Hồ Chí Minh “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”; đội ngũ lãnh đạo “Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công, vô tư”; phải đổi mới toàn diện việc quy hoạch, đào tạo, lựa chọn, sử dụng nhân tài, nói không với chạy chức chạy quyền và “tiền tệ, hậu duệ, quan hệ”. Cần tổ chức thi tuyển người đứng đầu các cấp nhằm chọn nhân tài để nâng tầm “nguyên khí quốc gia”.
Để đạt mục tiêu đó, song song với quá trình tinh giản biên chế, việc trọng dụng và gìn giữ nhân tài là vấn đề vô cùng quan trọng. Dù tinh giản biên chế giúp nâng cao hiệu quả, nhưng nếu không chú trọng đến việc giữ chân những cá nhân xuất sắc, bộ máy hành chính có thể sẽ bị thiếu hụt nhân lực có năng lực, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng công việc.
Việc thu hút nhân tài đã khó, nhưng giữ chân họ lại càng khó khăn hơn, nhất là trong bối cảnh thay đổi mạnh mẽ hiện nay. Các cơ quan, đơn vị cần xây dựng các cơ chế đãi ngộ và môi trường làm việc linh hoạt, hiện đại để tạo động lực cho nhân viên cống hiến hết mình. Cùng với đó, các cơ quan cần có hệ thống đánh giá công tác công chức, viên chức một cách khoa học, công bằng, từ đó nhận diện và phát huy tài năng. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng đội ngũ mà còn giảm thiểu nguy cơ mất mát những cá nhân xuất sắc.
Bên cạnh đó, các chính sách ưu đãi cũng cần được xây dựng phù hợp để thu hút và giữ chân những nhân tài có phẩm chất và năng lực xuất sắc. Đây là một yếu tố quan trọng để đảm bảo quá trình cải cách biên chế không làm giảm chất lượng của bộ máy hành chính.
Để chiến lược tinh giản biên chế thành công, không thể thiếu sự kết hợp hài hòa giữa việc giảm bớt nhân sự và giữ gìn, phát triển đội ngũ nhân lực tài năng. Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy, cơ cấu lại và đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức cần được thực hiện đồng bộ, tránh tình trạng giảm biên chế một cách cào bằng.
Chúng ta không chỉ cần giảm biên chế một cách hợp lý mà còn phải bảo đảm chất lượng của đội ngũ công chức, viên chức, giữ lại những nhân tố có năng lực và tâm huyết, góp phần xây dựng một hệ thống chính trị vững mạnh. Chính vì vậy, quá trình cải cách này đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của xã hội.
Tinh giản biên chế và trọng dụng nhân tài là một chiến lược dài hạn, mang tính quyết định đối với sự phát triển bền vững của bộ máy lãnh đạo, điều hành hiệu lực, hiệu quả trong hệ thống chính trị. Đây không chỉ là một yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả quản lý mà còn là yếu tố then chốt trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu công việc trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.
Với sự quyết tâm và sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị, chúng ta tin tưởng rằng, thông qua cuộc cách mạng tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn sẽ không chỉ nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, tạo ra nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững để đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
V.X.B
