Làng cây cảnh Vị Khê nằm bên bờ sông hồng, thuộc xã Điền Xá, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Nơi này được biết đến là một ngôi làng có lịch sử hơn 800 năm, nổi tiếng với trồng cây cảnh, cây thế và sáng tạo nghệ thuật trong việc chăm sóc cây cảnh.
Chiếu theo ngọc phả của làng, các cụ cao niên cho biết nghề trồng hoa và cây cảnh đã tồn tại từ thế kỷ 13, cụ thể là năm năm 1211 khi một quan nhà Lý tên là Tô Trung Tự truyền dạy nghề này.
Trước khi Thái úy Tô Trung Tự đến, nơi này có đất đai màu mỡ, dân cư lại thuần phác. Ông đã khuyến khích dân địa phương mở rộng nghề nông, đồng thời dạy người trong làng cách trồng hoa và cây cảnh để cải thiện cuộc sống.
Trải qua quá trình thăng trầm, làng cây cảnh Vị Khê vẫn giữ được nghề truyền thống. Đặc biệt, làng nghề đã tìm ra hướng đi phù hợp, đó chính là phát triển làng nghề gắn với xây dựng nông thôn mới, tiếp tục được phát triển những thế mạnh vốn có trong bối cảnh hiện nay
Dọc hai bên đường vào làng là những khu vườn xanh với đa dạng loại cây. Mỗi cây đều mang một hình dáng, phong cách riêng của từng nhà vườn. Chúng được cắt tỉa công phu với đủ dáng thế. Để tạo được những tác phẩm kỳ công như vậy, các nghệ nhân phải tốn rất nhiều thời gian và công sức để hoàn thiện.
Người Vị Khê trồng cây theo 2 lĩnh vực chính gồm cây lâu niên và cây thường niên. Cây lâu niên là những cây thế có giá trị cao và chúng cần có thời gian chăm sóc dài, từ khoảng 10 năm trở lên. Còn cây thường niên là các loại cây trang trí, cây công trình, cỏ Nhật.
Ông Nguyễn Văn Chiến, Hội trưởng Hội sinh vật cảnh Vị Khê hàng ngày cùng các nghệ nhân trong hội chăm sóc và uốn tỉa cây. Xã Điền Xá có gần 600ha đất nông nghiệp, trong đó, trên 98% hộ dân (tổng số trên 3.800 hộ) trồng hoa, cây cảnh.
Ai đã từng đến làng Vị Khê đều cảm nhận được nét văn hóa của làng nghề. Không chỉ gây ấn tượng với những cây cảnh với những tạo hình đẹp mắt, làng Vị Khê còn nổi tiếng với những vườn hoa đủ màu sắc. Để đáp ứng nhu cầu tăng cao, các loài hoa được người dân trồng đa dạng. Bên cạnh việc trồng hoa và cây cảnh, người dân còn trồng lúa và lương thực khác ở ngoài đồng.
Một tác phẩm cây cảnh có giá trị thường mất rất nhiều thời gian, có những cây cần chăm sóc tới hàng năm trời, có những cây đi theo người nghệ nhân một đời. Vậy nên, bên cạnh kỹ thuật, người nghệ nhân phải có trong mình đức tính điềm đạm, kiên nhẫn và tỉ mỉ trong từng khâu.
Những ngày mùa đông, việc chăm hoa càng được chăm sóc cẩn thận, tỉ mỉ. Đến làng cây cảnh Vị Khê, nhiều người trầm trồ trước sự khéo léo của các nghệ nhân khi uốn tỉa những khuôn hình độc đáo và đa dạng. Cứ mỗi dịp Tết đến, xuân về, vườn hoa nơi đây lại bừng sáng và rực rỡ, thu hút lữ khách phương xa.
