cchỉ tồn tại ở một khu vực nhỏ bé tại Analalava, Madagascar. Với chiều cao lên đến 18 mét và tán lá khổng lồ dài tới 5 mét, nó dễ dàng gây ấn tượng và trở thành một biểu tượng đặc trưng. Sự tồn tại của loài cây này là một điều vô cùng đặc biệt khi chỉ được phát hiện lần đầu vào năm 2005 bởi Xavier Metz, một người quản lý dự án trồng điều người Pháp đang làm việc tại Madagascar. Metz đã tình cờ nhìn thấy cây cọ lạ khi cùng gia đình dã ngoại, và bức ảnh của cây cọ đã đưa đến sự quan tâm sâu rộng từ các nhà sinh vật học hàng đầu thế giới.
Ảnh: Fondation Franklinia
Cây cọ Tahina trải qua một vòng đời đáng kinh ngạc kéo dài từ 30 đến 50 năm. Đặc biệt, khi đạt đến độ tuổi trưởng thành, loài cây này nở hoa một lần duy nhất với hàng triệu bông hoa trên từng cành. Khoảnh khắc cây cọ phủ đầy hoa là cảnh tượng hiếm thấy, với những bông hoa nhỏ li ti nở rộ trên khắp các cành cây, tạo nên một màn trình diễn ấn tượng của thiên nhiên. Tuy nhiên, cái giá cho khoảnh khắc kỳ diệu này là sự kiệt sức hoàn toàn, bởi cây phải tập trung toàn bộ dinh dưỡng để nuôi dưỡng hoa, khiến thân cây suy yếu dần và cuối cùng chết đi.
Sự "tự tử" của cây cọ Tahina có lý do khoa học rõ ràng. Khi nở hoa, cây đột ngột sử dụng toàn bộ nguồn năng lượng và dinh dưỡng tích lũy trong suốt hàng thập kỷ để nuôi dưỡng các bông hoa, dẫn đến sự suy kiệt và không thể phục hồi. Đây là hiện tượng phổ biến ở một số loài thực vật "đơn kỳ" - những loài chỉ nở hoa một lần trong đời, rồi chết ngay sau đó. Hiện tượng này thể hiện một chiến lược sinh tồn đặc biệt, giúp đảm bảo việc truyền giống mà không cần phải sống sót qua một chu kỳ sinh trưởng tiếp theo.
Mặc dù sinh trưởng duy nhất tại Madagascar, cây cọ Tahina lại có mối liên hệ di truyền với một số loài cọ tại châu Á, như ở Afghanistan, Thái Lan và Trung Quốc. Phân tích ADN đã chỉ ra rằng loài cây này có những điểm tương đồng với các loài cọ xa xôi, điều này dẫn đến nhiều giả thuyết về sự phân tán và phát triển của các loài thực vật trên thế giới từ hàng triệu năm trước.
Cọ Tahina đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao khi môi trường sống tự nhiên bị đe dọa. Theo Sách đỏ IUCN, từ 91 cá thể trưởng thành vào năm 2008, số lượng cây cọ Tahina đã giảm xuống chỉ còn khoảng 30 cây vào năm 2012. Hoạt động chặt phá rừng để làm đất nông nghiệp, cộng với các vụ cháy rừng ngày càng gia tăng do khí hậu nóng lên, là những nguy cơ lớn nhất đối với loài cây quý hiếm này.
Trong bối cảnh đó, hạt giống của cây Tahina đã được gửi tới nhiều viện nghiên cứu và vườn thực vật trên toàn thế giới, bao gồm Vườn thực vật Hoàng gia Kew ở Anh. Những hạt giống này được trồng thử nghiệm nhằm gia tăng số lượng cá thể, với hy vọng có thể bảo tồn loài cây quý hiếm này cho thế hệ tương lai.
