Du lịch nông nghiệp: Hướng đi xanh cho làng nghề Hà Nội

Điểm sáng và những góc khuất

Hà Nội đã công nhận nhiều điểm du lịch nông nghiệp, nông thôn, làng nghề. Nổi bật là làng gốm Bát Tràng và làng sinh vật cảnh Hồng Vân. Cả hai đều đã được công nhận là điểm du lịch tiêu biểu và đón lượng khách lớn. Sự phát triển này cho thấy du lịch nông nghiệp là một hướng đi đúng đắn, khai thác được thế mạnh của các làng nghề truyền thống.

Tuy nhiên, mặt trái của sự phát triển này là gánh nặng môi trường. Các làng nghề truyền thống đang thải ra một lượng lớn chất thải rắn, nước thải, và khí thải chưa qua xử lý. Theo thống kê, chỉ có khoảng 30% trong số 327 làng nghề được công nhận có biện pháp xử lý chất thải bài bản. Tại nhiều nơi, nồng độ hóa chất trong nước thải vượt ngưỡng cho phép hàng chục lần, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.

GS.TS Đặng Thị Kim Chi (Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam) chỉ ra rằng, nguyên nhân chính là do quy mô sản xuất nhỏ lẻ, thiếu không gian sản xuất riêng biệt và đặc biệt là hạn chế về kinh phí đầu tư cho hệ thống xử lý môi trường. Ô nhiễm không chỉ đe dọa sức khỏe người dân mà còn làm giảm sức hấp dẫn của các điểm du lịch.

Giải pháp nào để phát triển bền vững?

Trước những thách thức này, các cơ quan chức năng và chính bản thân các làng nghề đã và đang tìm kiếm giải pháp. Hướng đi quan trọng nhất chính là sản xuất "xanh."

1. Chuyển đổi công nghệ sản xuất: Điển hình là làng gốm Bát Tràng, nơi từng "ngập" trong khói bụi từ các lò than cũ. Nhờ sự hỗ trợ từ đối tác Nhật Bản và quyết tâm của người dân, làng nghề đã chuyển đổi hoàn toàn sang sử dụng lò ga và lò điện. Sự thay đổi này không chỉ giúp cải thiện chất lượng sản phẩm mà còn giảm thiểu đáng kể khí độc, bảo vệ sức khỏe người thợ và môi trường. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy đầu tư vào công nghệ "sạch" mang lại lợi ích kép: vừa nâng cao hiệu quả kinh tế, vừa giải quyết vấn đề môi trường.

2. Chính sách đồng bộ từ thành phố: Hà Nội đã ban hành Quyết định số 2546/QĐ-UBND với mục tiêu cụ thể: đến năm 2025, 100% làng nghề được công nhận phải đáp ứng các điều kiện về bảo vệ môi trường. Kế hoạch này là một cam kết mạnh mẽ, tạo hành lang pháp lý để các làng nghề buộc phải thay đổi và phát triển theo hướng bền vững.

3. Nâng cao nhận thức cộng đồng: Việc anh Nguyễn Trọng Nghĩa, một chủ xưởng tại Giang Cao, đầu tư lò điện để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và thợ gốm là một ví dụ cho thấy sự thay đổi về tư duy. Khi người dân nhận thức được tầm quan trọng của môi trường đối với sức khỏe và sinh kế lâu dài, họ sẽ chủ động hơn trong việc áp dụng các giải pháp sản xuất "xanh."

Du lịch nông nghiệp, nông thôn là con đường đầy tiềm năng để phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa. Tuy nhiên, con đường đó chỉ bền vững nếu song hành với việc bảo vệ môi trường. Bằng cách áp dụng các giải pháp công nghệ, thực thi chính sách chặt chẽ và nâng cao ý thức cộng đồng, các làng nghề Hà Nội có thể tiếp tục phát triển mạnh mẽ, trở thành những điểm đến du lịch xanh, sạch, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.