Giải pháp kinh tế tuần hoàn trong xử lý ô nhiễm nông nghiệp
Rác thải từ nông nghiệp, gồm phế phẩm cây trồng như rơm, rạ, lá cây và chất thải chăn nuôi như phân, nước thải và xác động vật, nếu không được xử lý đúng cách, có thể gây ô nhiễm nghiêm trọng. Việc sử dụng bao bì nhựa, túi nilon và hóa chất nông nghiệp càng làm vấn đề phức tạp hơn. Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, hàng năm, hoạt động nông nghiệp tạo ra khoảng 76 triệu tấn rơm rạ, 85-90 triệu tấn chất thải chăn nuôi, hơn 14.000 tấn bao bì thuốc bảo vệ thực vật và phân bón. Tuy nhiên, khả năng thu gom và xử lý những loại rác thải này vẫn còn hạn chế, dẫn đến ô nhiễm đất, nước và không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật.
Theo Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP), Việt Nam có tiềm năng tạo ra 85,4 triệu tấn chất hữu cơ trong đất, 3 triệu tấn phân ure, 4,8 triệu tấn photphat và 4,6 triệu tấn phân kali sunfat nếu ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn (KTTH) hiệu quả. Lượng phân bón này hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu trong nước (khoảng 10,23 triệu tấn/năm). Tuy nhiên, thay vì tái chế, tái sử dụng, phụ phẩm nông nghiệp lại trở thành nguồn phát thải khí nhà kính. Tổng lượng phụ phẩm nông nghiệp tại Việt Nam lên tới hơn 168 triệu tấn mỗi năm, nhưng tỷ lệ thu gom và xử lý thành sản phẩm giá trị gia tăng còn rất thấp.
Kinh tế tuần hoàn - giải pháp bền vững cho nông nghiệp
KTTH trong nông nghiệp là một giải pháp bền vững giúp tạo ra các hoạt động sản xuất, kinh doanh hiệu quả, ít tác động tiêu cực đến môi trường. KTTH thúc đẩy tận dụng tối đa các nguồn tài nguyên thiên nhiên, tái sử dụng trong các sản phẩm mới, kéo dài thời gian sử dụng của nguyên liệu. Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 của Việt Nam, KTTH là một chiến lược quan trọng nhằm bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội. KTTH trong nông nghiệp bao gồm các quá trình sản xuất theo chu trình khép kín, sử dụng công nghệ sinh học và hóa lý để tái chế chất thải và phụ phẩm, tạo ra sản phẩm chất lượng cao, an toàn, đồng thời giảm thiểu lượng chất thải ra môi trường.
Những thách thức trong việc áp dụng KTTH
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc áp dụng KTTH trong xử lý rác thải nông nghiệp vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Thiếu hụt chính sách hỗ trợ cụ thể và đồng bộ từ Nhà nước là một rào cản lớn. Các quy định về quản lý rác thải nông nghiệp hiện nay còn rời rạc và thiếu hiệu quả, khiến việc triển khai các mô hình KTTH gặp nhiều khó khăn. Các chính sách khuyến khích đầu tư, hỗ trợ tài chính và chuyển giao công nghệ vẫn chưa được chú trọng đầy đủ. Nhận thức của nông dân và doanh nghiệp về lợi ích của KTTH còn hạn chế, nhiều nông dân chưa thấy rõ giá trị kinh tế và môi trường từ việc áp dụng KTTH, dẫn đến sự e ngại trong việc đầu tư và thay đổi phương thức sản xuất.
Giải pháp thúc đẩy kinh tế tuần hoàn
Để KTTH phát huy hết tiềm năng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân. Nhà nước cần ban hành các chính sách hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp áp dụng KTTH, bao gồm đầu tư vào nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính, và khuyến khích hợp tác giữa các bên liên quan. Tăng cường nhận thức và giáo dục bằng cách đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về lợi ích của KTTH, từ đó nâng cao nhận thức của nông dân, doanh nghiệp và cộng đồng. Các chương trình đào tạo, hội thảo và chiến dịch truyền thông sẽ giúp lan tỏa kiến thức và kinh nghiệm về KTTH.
Ứng dụng công nghệ vào quá trình triển khai KTTH là giải pháp quan trọng. Công nghệ sinh học, công nghệ thông tin và chuyển đổi số là những yếu tố quan trọng trong việc thực hiện KTTH. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các giải pháp công nghệ, như hệ thống quản lý chất thải, hệ thống sản xuất sạch và công nghệ tái chế hiện đại.
Kết luận
KTTH là giải pháp bền vững giúp giải quyết bài toán rác thải nông nghiệp, tạo ra giá trị kinh tế và bảo vệ môi trường. Việc áp dụng KTTH đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng, cùng với đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ. Với các chính sách hỗ trợ phù hợp và sự chủ động tham gia của các bên liên quan, KTTH sẽ góp phần xây dựng một nền nông nghiệp bền vững và hiệu quả, mang lại lợi ích lâu dài cho xã hội.
