Gia đình bà Mạc Thị Thuân, ở dốc 800, thôn Tân Thành, xã Tân Văn, huyện Lâm Hà vốn quê gốc tại huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương. Chọn Tân Văn, Lâm Hà làm quê mới, bà Mạc Thị Thuân đã gắn bó với nghề trồng dâu, nuôi tằm từ năm 1994. “Đã 30 năm gắn bó với nghề trồng dâu, nuôi tằm, gia đình tôi đã nếm trải từ thành công cho đến những khó khăn của nghề tằm. Hiện nay, gia đình chuyên làm giống tằm con, cung cấp cho bà con khu vực Tân Văn, Tân Hà với thương hiệu trại tằm giống Thuý Thuân”, bà Mạc Thị Thuân nhớ lại. Bà Thuân kể, những năm 1990, khi nuôi tằm, người nông dân phải chủ động mua trứng, ấp trứng, nuôi từ lúc còn là vỉ trứng cho tới tằm lên né. Quy trình nuôi tằm con và nuôi tằm lớn rất khác biệt, quy trình nuôi kéo dài, do đó rất khó khăn cho các nông hộ, nhiều nhà chỉ nuôi số lượng ít, sản lượng kén không cao. Bản thân gia đình nhà bà Thuân, với kinh nghiệm nhiều năm nuôi tằm con và tằm lớn, năm 2005, bà Thuân hoàn toàn chuyển sang nuôi tằm con, cung cấp giống cho bà con nuôi tằm trong vùng. “Nuôi tằm con kỹ thuật cao hơn tằm lớn rất nhiều. Nếu nuôi tằm lớn chỉ cần dâu sạch, cho tằm ăn đầy đủ, phòng trừ bệnh tật thì nuôi tằm con phải đảm bảo từ việc giữ vệ sinh, nhiệt độ, độ ấm, ánh sáng… Nguyên tắc đầu tiên là chọn giống tằm phải chọn từ nguồn chất lượng cao. Như gia đình tôi, luôn lấy trứng giống từ các công ty lớn, có uy tín nhiều năm trong nghề".
Bà Mạc Thị Thuân đang chăm sóc tằm con tại trại tằm của gia đình.
Chất lượng giống là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất khi nuôi tằm con, bà Mạc Thị Thuân đánh giá. Hiện tại, mỗi tuần, trang trại Thuý Thuân sản xuất từ 80 tới 100 hộp trứng, trung bình mỗi tháng 350 hộp cung cấp cho nông dân xung quanh. Bà cho biết, trang trại cung cấp tằm giống cho bà con theo đơn đặt hàng. Bà con đặt trước một, hai tuần, tới đúng ngày, trại sẽ có tằm giống để xuất cho nông dân. Bà Mạc Thị Thuân chia sẻ, trứng giống mua về phải trải qua giai đoạn ấp. Trong lò ấp, nhiệt độ luôn ổn định ở 25°C. Sau một tuần trứng nở, những con tằm nhỏ xíu có thể sống bằng năng lượng dự trữ trong cơ thể và sau hai ngày, bà bắt đầu cho ăn lứa dâu non đầu tiên. Dâu nuôi tằm con là giống dâu VA- 06, lá mỏng, mịn, tằm con dễ ăn và dễ hấp thu. Nuôi 12 ngày, khi tằm tới tuổi ngủ ba, ăn bốn là có thể xuất bán tới tay bà con.
Nông dân chuyển từ trồng lúa một vụ sang trồng dâu.
Ông Nguyễn Đình Tuệ - Trưởng thôn Tân Thành, xã Tân Văn, huyện Lâm Hà đánh giá, hộ bà Mạc Thị Thuân là nông hộ nuôi tằm con rất xuất sắc, có uy tín và nhiều năm cung cấp giống cho nông dân trong vùng. Ông Tuệ cho biết, nghề trồng dâu, nuôi tằm đã mang lại trù phú cho nguyên vùng Tân Văn, Tân Hà. Riêng khu vực dốc 800, bà con có nghề nuôi tằm con cung ứng giống cho nông dân trong vùng. Dốc có 5 hộ nuôi tằm con đều có kĩ thuật cao, canh tác dâu sạch chuyên dùng, sản xuất những lứa tằm sạch bệnh, năng suất tốt, góp phần giúp nông dân Tân Văn, Tân Hà sản xuất những lứa kén trắng bội thu. Sắp tới, bà con cũng đã tính tới chuyện thành lập tổ hợp tác sản xuất tằm giống để cùng phát triển, đồng hành cùng vùng tằm Tân Văn, Tân Hà vươn lên.
Một gương sáng điển hình khác với mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng thành công ở xã Phú Sơn (huyện Lâm Hà) là hộ gia đình anh gia đình anh K’Luân. Gia đình anh từng thuộc diện hộ nghèo, đến nay, đã vươn lên làm giàu, thoát nghèo trong năm 2023. “Được chính quyền cho đi học tập kinh nghiệm ở một số nơi, bên cạnh đó, được hỗ trợ nong né, phân bón nên gia đình tôi mạnh dạn hơn. Ban đầu vì chưa quen, nhìn thấy con tằm tôi hơi sợ, nhưng một thời gian sau cũng quen dần và thấy dâu tằm dễ trồng, không cần bỏ sức chăm sóc nhiều. Trung bình gia đình thu nhập từ 10 đến 12 triệu đồng nhờ trồng dâu, nuôi tằm mỗi tháng”, anh K’Luân tâm tình.
Nhiều hộ gia đình ở xã Phú Sơn đã có thu nhập ổn định nhờ mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang trồng dâu nuôi tằm.
Chung niềm vui với những hộ trồng dâu, nuôi tằm trong thôn, anh Mbon Ha Minh (thôn Preteing 2) cũng đã có những lứa dâu xanh trên mảnh vườn ngày nào còn trồng cà phê. Anh Ha Minh kể rằng, trước đây gia đình gặp nhiều khó khăn, kinh tế chính phụ thuộc hoàn toàn vào trồng lúa nước. Kể từ khi được chính quyền xã tuyên truyền, vận động bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng, anh Ha Minh đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích 3 sào đất trồng lúa nước sang trồng dâu, nuôi tằm để phát triển kinh tế. Lần đầu được hướng dẫn trồng dâu, nuôi tằm, anh cũng rất bỡ ngỡ. Nhưng khi thấy cây dâu trồng xuống vài ba ngày đã bén rễ, nảy lộc rất phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng nơi đây. Đồng thời, nhờ chính sách của nhà nước đối với bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số, anh Ha Minh được hỗ trợ giống, hướng dẫn kiến thức kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm, tham gia các lớp tập huấn ở địa phương, học hỏi kiến thức từ tổ hợp tác phát triển kinh tế trồng dâu, nuôi tằm... nên việc nuôi tằm trở nên dễ dàng và thuận lợi hơn. “Giá kén tằm duy trì ở mức ổn định, đời sống kinh tế gia đình đã cải thiện rõ rệt. Đến nay, với diện tích đất canh tác ít, việc chuyển đổi trồng dâu, nuôi tằm đã giúp gia đình có thu nhập ổn định, đều đặn, tháng nào đạt năng suất sẽ có thu nhập gần chục triệu đồng”, anh Ha Minh vui vẻ nói.
Đây được xem là tín hiệu tích cực về thay đổi nếp nghĩ, cách làm, vươn lên thoát nghèo đối với người dân địa phương nói chung, người dân tộc thiểu số nói riêng. Hiện, xã Phú Sơn tiếp tục tuyên truyền, vận động Nhân dân trồng giống dâu mới, với phương pháp kỹ thuật mới như ươm cây con, hom cành; áp dụng các kỹ thuật nuôi và chăm sóc tằm con, tằm lớn như nuôi tằm trên khay trượt… Qua đó, từng bước phát triển dâu tằm bền vững, tăng thu nhập cho các hộ gia đình; góp phần vào sự phát triển kinh tế của địa phương.
