Tò he là một loại đồ chơi dân gian của trẻ em Việt Nam làm bằng bột gạo nếp pha lẫn với đường, có thể ăn được. Thửa đầu, tò he là sản phẩm dùng để cúng lễ nên chúng thường có hình thù các con vật như công, gà, trâu, bò, lợn, cá... vì vậy, người ta gọi sản phẩm này là “đồ chơi chim cò”.
Vốn được sinh ra tại làng nghề tò he truyền thống thôn Xuân La, xã Phượng Dực, anh Đặng Văn Hậu đã được tiếp xúc với những con tò he ngay từ khi còn nhỏ. Ban đầu chỉ xuất phát từ sở thích bình thường, nhưng dưới sự chỉ dạy tận tình của ông ngoại - Nghệ nhân tò he nổi tiếng Đặng Văn Hạ, dần dần những cục bột màu, những con tò he đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của anh Hậu.
Anh Hậu chia sẻ: “Nghề nặn tò he là một nghề thật quý giá, nó đã nuôi sống cả làng vượt qua những năm tháng khốn khó, thời chiến tranh và cả bây giờ. Nhưng hơn thế, điều làm những người làng Xuân La chúng tôi tự hào, là vì mình đang là người giữ gìn một nét đẹp văn hoá của người Việt Nam nói chung và người Hà Nội nói riêng”.
Trong quá trình gìn giữ nghề nặn tò he truyền thống, nghệ nhân Đặng Văn Hậu gặp phải không ít khó khăn. Vào đầu năm 2008, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội ra quyết định về quản lý hoạt động bán hàng rong trên địa bàn Hà Nội, quyết định này ảnh hưởng khá nhiều đến công việc của anh thời điểm đó. Tuy nhiên, người nghệ nhân trẻ Đặng Văn Hậu vẫn quyết tâm “bám trụ” tiếp tục những kế hoạch được giữ gìn và phát triển nghề nặn tò he của quê hương. Không ngừng tìm tòi các nguyên liệu, mẫu mã mới, cho tới giờ anh Hậu đã sáng tạo ra được những con tò he bền hơn và có thể giữ được trong nhiều năm.
Năm 2009, anh đã tìm ra phương thức chống mốc cho bột nặn tò he giúp tò he sau này ngày càng bền hơn, giữ được lâu hơn. Năm 2013 anh được UBND thành phố Hà Nội phong tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội. Đồng thời, một số sản phẩm của anh cũng nhận được nhiều giải thưởng cao từ các Hội chợ dành cho các làng nghề như: Giải nhất thi liên hoan Tò he trong "Hội hoa - Chợ tết tôn vinh làng nghề và hàng nông sản chất lượng cao" xuân Quý Tỵ 2013, giải nhất trong chương trình thi nặn Tò he năm 2012,…
Đối với nghệ nhân Đặng Văn Hậu, những bằng khen được các cấp, các ngành khen thưởng chính là thứ quý giá mà anh cảm thấy tự hào. Biết là vẫn còn nhiều khó khăn, anh vẫn quyết định sẽ tiếp tục đóng góp công sức, trí tuệ nhiều hơn cho nghề tò he truyền thống, đồng thời mở các “lớp” dạy tò he tại nhà cho học sinh, góp phần truyền lửa, truyền nhiệt huyết cho thế hệ trẻ để gìn giữ nét đẹp truyền thống, bản sắc văn hóa của dân tộc.
Năm 2022, Hộ kinh doanh Tò He Việt được UBND thành phố Hà Nội đánh giá, phân hạng và quyết định công nhận 5 sản phẩm OCOP 4 sao.
----
Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối NTM Hà Nội
