Người Chăm ở Bình Thuận sinh sống tập trung tại 6 huyện Tuy Phong, Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc, Hàm Thuận Nam, Hàm Tân và Tánh Linh. Trong đó có 4 xã thuần đồng bào Chăm và 9 thôn xen ghép thuộc 6/10 huyện thị, thành phố của tỉnh.
Nghi thức rước y trang và sắc phong lên tháp Po Sah Inư trong Lễ hội Katê.
Nền văn hóa Chăm là sự phản ánh trung thực về diện mạo một dân tộc, bao gồm các mặt vật chất, tinh thần như: Đạo đức, pháp quyền, tôn giáo tín ngưỡng và các hình thái nghệ thuật, mà nổi bật là các điệu múa, âm nhạc, kiến trúc điêu khắc... Bên cạnh tạo điều kiện cho cộng đồng người Chăm sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo và Lễ hội Katê trên tháp Po Sah Inư thu hút đông đảo người dân và du khách đến đây nghiên cứu, vui chơi thưởng thức văn hóa truyền thống của dân tộc Chăm, đặc biệt vừa qua, ngày 4/4/2022, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã quyết định đưa Lễ hội truyền thống Katê của người Chăm tỉnh Bình Thuận vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngoài lễ hội Katê, người Chăm còn có nhiều lễ hội mang đậm nét văn hóa tín ngưỡng đặc sắc như: Tết Ramưwan, Rijanưgar... và nhiều loại hình nghệ thuật ca, múa, nhạc dân gian được lưu giữ, phục dựng tạo nên sắc thái riêng biệt, độc đáo của văn hóa Chăm. Hiện các di tích được bảo tồn và phát huy giá trị, góp phần phục vụ đời sống văn hóa tinh thần, tâm linh tín ngưỡng của người Chăm, đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, tham quan, thưởng ngoạn của du khách trong và ngoài nước khi đến Bình Thuận. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa Chăm luôn được quan tâm đã góp phần làm phong phú, đa dạng nền văn hóa đa sắc màu của Bình Thuận, thúc đẩy phát triển du lịch tỉnh nhà.
Các đợt tham quan Bảo tàng Hoàng tộc Chăm luôn thu hút đông đảo du khách.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Thuận, dân tộc Chăm không chỉ có một văn hóa đặc trưng và phong phú, mà còn đóng góp quan trọng vào sự đa dạng và phát triển của dân tộc tại Việt Nam. Sự tôn trọng và bảo vệ văn hóa của các dân tộc thiểu số là một trách nhiệm chung của toàn bộ xã hội. Bằng cách gìn giữ và phát triển văn hóa Chăm không chỉ đảm bảo sự tồn tại và phát triển của một dân tộc đặc biệt, mà còn tạo ra một môi trường xã hội chứa đựng sự đa dạng văn hóa, sự công bằng và sự đoàn kết. Các hoạt động trình diễn nghề dệt vải, nghề làm gốm của dân tộc Chăm do nghệ nhân thực hiện tại các điểm trưng bày trong các resort nghỉ dưỡng là dịp giới thiệu, tôn vinh và quảng bá các giá trị văn hóa độc đáo, đặc sắc của đồng bào Chăm trong sự đa dạng của nền văn hóa Việt Nam với nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế, góp phần tạo sức hút để thúc đẩy phát triển kinh tế du lịch tại địa phương.
Được biết, trong năm 2024, toàn tỉnh Bình Thuận đón gần 9,68 triệu lượt khách tham quan và lưu trú tại các khu du lịch của tỉnh. Trong đó, khách quốc tế đón gần 320.000 lượt, chủ yếu đến từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Nga, Đức, Anh, Mỹ, Bắc Âu... Hiện Bình Thuận đang vào mùa cao điểm đón khách quốc tế. Những hoạt động du lịch với văn hóa Chăm không chỉ góp phần bảo tồn, quảng bá nét văn hóa truyền thống của các dân tộc tại Bình Thuận đem lại lợi ích cho hoạt động du lịch, cho người Chăm ở địa bàn tham gia du lịch, mà còn góp phần bảo tồn và giới thiệu văn hóa Chăm rộng rãi trong và ngoài nước và trở thành các sản phẩm du lịch đặc trưng khi mà mỗi cơ sở lưu trú đang cố gắng tạo ra để thu hút du khách trong, ngoài nước đến với Bình Thuận.
Du khách tham dự biểu diễn nhạc cụ ca hát văn hoá Chăm.
Tuy nhiên, việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc Chăm mới là những kết quả bước đầu, để bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc Chăm một cách lâu bền và đúng hướng được Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Thuận, cộng đồng người Chăm và nhất là nhân sĩ trí thức Chăm tiếp tục thực hiện theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII của Đảng, coi trọng giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của người Chăm, góp phần xây dựng, làm phong phú, đa dạng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Do đó, để phát triển du lịch bền vững trên cơ sở khai thác các giá trị di sản văn hóa Chăm cần có chiến lược bảo tồn, khai thác, phát triển phù hợp. Ngành du lịch tỉnh nhà cần lựa chọn sản phẩm du lịch trên cơ sở đề cao giá trị di sản văn hóa Chăm. Sản phẩm du lịch cần tôn trọng tính đa dạng, phong phú, đặc thù của văn hóa Chăm. Mặt khác phải nâng cao nhận thức, bảo vệ lợi ích và phát huy vai trò, trách nhiệm gắn với giữ gìn văn hóa cộng đồng người Chăm trong phát triển du lịch. Xây dựng nội dung và điểm đến, gắn với việc quảng bá về các di tích, di sản văn hóa Chăm. Nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ hướng dẫn nhằm phục vụ phát triển du lịch tại các di tích trên. Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường tại các di tích, di sản văn hóa Chăm góp phần vào việc khai thác, phát triển du lịch bền vững tại các di tích trên địa bàn tỉnh Bình Thuận.
Trong thời gian tới, Bình Thuận đã và đang có kế hoạch khôi phục lại một số nghề truyền thống, phục dựng lại lễ hội dân gian, tôn tạo các khu di tích lịch sử - văn hóa, trong đó có văn hóa Chăm, tổ chức những hoạt động du lịch cộng đồng, vận động nhân dân giữ gìn cảnh quan thiên nhiên, xây dựng nếp sống văn minh đô thị, tạo môi trường văn hóa lành mạnh. Những động thái này bước đầu đã cho thấy tỉnh nhà luôn quan tâm khai thác, phát huy thế mạnh giá trị văn hóa các dân tộc trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung, du lịch nói riêng, để Bình Thuận thật sự trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam.
