Theo PGS.TS Đào Thế Anh, Chủ tịch Hội Khoa học Phát triển nông thôn Việt Nam, đây là một chính sách công mang ý nghĩa sâu sắc, không phải quốc gia nào cũng có. Chương trình đã thể hiện một cách tiếp cận khoa học, chuyển từ việc chỉ tập trung vào thu nhập sang cách tiếp cận đa chiều, cải thiện điều kiện sống và cung cấp các dịch vụ thiết yếu để người dân có thể phát triển bền vững.
Tọa đàm "Nhìn lại thành quả giảm nghèo bền vững, đề xuất chính sách cho giai đoạn mới" do Báo Nông thôn Ngày nay tổ chức.
Ông Đào Thế Anh cũng nhận định rằng chương trình giảm nghèo rất gần với chương trình xây dựng nông thôn mới, thậm chí còn được coi là "một chương trình phát triển nông thôn dành riêng cho những vùng khó khăn". Điều này cho thấy sự lồng ghép và tương hỗ giữa các chính sách phát triển của Việt Nam.
Những bước tiến và điểm nhấn sáng tạo
Một trong những bước tiến sáng tạo được PGS.TS Đào Thế Anh đánh giá cao là việc lồng ghép vấn đề sức khỏe và dinh dưỡng vào chương trình giảm nghèo. Điều này xuất phát từ thực tế đáng lo ngại: còn khoảng 26,5% trẻ em dưới 16 tuổi ở vùng nghèo bị suy dinh dưỡng.
Thay vì chỉ bổ sung dinh dưỡng, chương trình đã áp dụng một cách tiếp cận tổng hợp, kết hợp sản xuất nông nghiệp với dinh dưỡng, tạo ra một hệ thống sản xuất lương thực - thực phẩm giàu dinh dưỡng, bền vững. Đây là một bước đi có ý nghĩa thực tiễn lớn, góp phần cân đối, hài hòa với các tiêu chí nghèo đa chiều khác.
Bên cạnh đó, PGS.TS Đào Thế Anh nhấn mạnh điểm đặc biệt của chương trình giảm nghèo là cách tiếp cận hệ thống nhưng rất linh hoạt, thông minh. Thay vì áp dụng một mô hình chung cho tất cả, chính sách đã được thiết kế mềm dẻo, trao quyền cho từng địa phương tìm giải pháp phù hợp với đặc thù riêng. Việc tập trung đầu tư có trọng điểm vào các khu vực ưu tiên đã giúp đạt hiệu quả cao nhất. Điểm nhấn thứ hai là trao quyền cho người dân, huy động được nguồn lực và kiến thức bản địa, tạo sự gắn kết cộng đồng và nâng cao hiệu quả giảm nghèo.
Những thách thức và kiến nghị chính sách
Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, công tác giảm nghèo bền vững vẫn còn một số thách thức. PGS.TS Đào Thế Anh chỉ ra rằng, rủi ro từ biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng, tác động tiêu cực đến các vùng nghèo, khiến bài toán này trở nên phức tạp hơn.
Để giải quyết những thách thức trên, ông Đào Thế Anh đã đưa ra một số kiến nghị quan trọng:
(1) Tích hợp các chương trình: Hiện nay, có nhiều chương trình dành cho vùng nông thôn, vùng khó khăn. Nếu triển khai rời rạc sẽ dẫn đến chồng chéo, thiếu nhân lực. Do đó, cần tích hợp các chương trình ở cấp địa phương để một hoạt động có thể mang lại nhiều lợi ích đồng thời (đa mục tiêu), từ giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới đến thích ứng biến đổi khí hậu.
(2) Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số: Xây dựng cơ sở dữ liệu số tích hợp các chương trình để người dân dễ dàng tiếp cận thông tin. Đồng thời, chuyển đổi số trong công tác khuyến nông sẽ giúp truyền tải kiến thức đến nông dân hiệu quả hơn, đặc biệt trong bối cảnh tinh giản biên chế.
(3) Đổi mới công tác truyền thông: Điều quan trọng đầu tiên là phải thay đổi nhận thức của người dân, khuyến khích họ chủ động tìm cách khai thác thế mạnh bản địa để thoát nghèo, như việc phát triển du lịch nông thôn dựa trên văn hóa và kiến thức bản địa.
(4) Cân đối sản xuất và dinh dưỡng: Đối với các hộ nghèo, cần cân đối giữa sản xuất để bán ra thị trường và sản xuất phục vụ tiêu dùng để cải thiện dinh dưỡng. Đa dạng hóa sản xuất, kết hợp giống bản địa không chỉ tăng thu nhập mà còn đảm bảo chất lượng cuộc sống, một tiêu chí xã hội quan trọng trong giảm nghèo bền vững.
Tóm lại, những ý kiến của PGS.TS Đào Thế Anh đã phác họa một bức tranh toàn diện về thành công cũng như những thách thức của công tác giảm nghèo ở Việt Nam, đồng thời đưa ra những giải pháp chiến lược, sáng tạo, hướng đến một cách tiếp cận khoa học và toàn diện hơn.
