Đặc biệt, tài liệu đã cho biết cựu chiến binh Bùi Hồng Vân, sinh năm 1938 tại xóm Thuận Thành, xã Giao Thuận, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Hà cũ. Ông đã được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ hạng Nhì” theo giấy chứng nhận đề ngày 10/9/1968, do chỉ huy Lê Văn Cương ký, ghi nhận Vân đã tiêu diệt 10 lính Mỹ - một thành tích đáng kể trong việc tuyên truyền của QĐNDVN.
Người thứ hai, là cựu chiến binh Hoàng Văn Đáp, cũng được tặng danh hiệu “Dũng sĩ Quyết thắng cấp III” theo giấy khen đề ngày 3/6/1969, do chỉ huy Vũ Quốc Trí ký tên, có đóng dấu của Quân Giải phóng, thể hiện tính xác thực và mục đích động viên tinh thần trong các đơn vị chiến đấu.
Tài liệu về cựu chiến binh Nguyễn Đại Điểm trong hồ sơ có giấy khen, phiếu trợ cấp sinh hoạt đề ngày 16/5/1969 xác nhận rằng Binh nhì Nguyễn Đại Điểm thuộc Đại đội 6 (C6), Tiểu đoàn 8 (Z8), Trung đoàn 101D và được cấp trợ cấp hậu cần đến hết ngày 31/5. Một tài liệu khác là giấy xuất viện do y tá Minh Đức thuộc Trạm xá K22 (có thể là Đoàn 82, Cục Hậu cần?) ký tên, ghi rằng ông Điểm, 23 tuổi, đã nhập viện điều trị vết thương từ ngày 19/5 đến ngày 7/6/1969. Những tài liệu hậu cần và y tế này cho thấy ông Điểm đang hoạt động chiến đấu tại miền Nam trong những tháng trước khi bị bắt, ngày 12/8/1969.
Ảnh đính kèm: Các giấy tờ chứng nhận có liên quan đến các CCB Nguyễn Đại Điểm và Bùi Hồng Vân cùng 2 trang bút tích (có thể là di bút) trong nhật ký của CCB Cao Văn Thi. Ảnh do tác giả cung cấp.
Hồ sơ mã số F034605801563 nêu trên bị quân Mỹ thu giữ gần tọa độ lưới MGRS 48PXT768761, nằm ở phía bắc tỉnh Tây Ninh giữa năm 1969. Khu vực này, gần biên giới Campuchia, là một vùng hoạt động quân sự trọng yếu trong thời kỳ chiến tranh và thuộc khu vực mà quân đội Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa gọi là “Chiến khu C”. Địa hình rừng rậm cùng các tuyến tiếp vận xuyên biên giới khiến nơi đây trở thành vùng trú ẩn và điểm tập kết quan trọng của bộ đội chủ lực và quân Giải phóng miền Nam. Các tài liệu được thu giữ trong một chiến dịch giao tranh, lấy từ một tù binh chiến tranh (PW 415) và một thi thể, cho thấy đây là hậu quả trực tiếp của một trận đánh hoặc phục kích, nằm trong khu vực từng là mục tiêu thường xuyên của các chiến dịch của quân đội Mỹ, nhằm cắt đứt tuyến tiếp viện từ Campuchia về Việt Nam.
*
AI BIẾT THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CCB CAO VĂN THI TỪNG LÀ BỘ ĐỘI CÔNG BINH TRƯỜNG SƠN?
Hồ sơ mã số F034601460025 liên quan đến cựu chiến binh Cao Văn Thi, là một cuốn nhật ký viết tay. Ông Thi là một chiến sĩ công binh QĐNDVN, trực thuộc một đơn vị chưa rõ danh tính. Nhiều khả năng thuộc Tuyến K1 của đơn vị Công binh số 15 Trường Sơn. Cuốn nhật ký bị quân Mỹ thu giữ vào ngày 10/3/1967 tại tỉnh Quảng Trị, gần sông Bến Hải. Các mục ghi trong nhật ký của ông Cao Văn Thi mô tả hai lần hành quân từ miền Bắc vào miền Nam, lần lượt vào ngày 19/6/1966 và ngày 6/1/1967. Đồng thời, nhật ký cũng cung cấp các ghi chép trực tiếp về những chiến dịch tác chiến tại chiến trường B5, các cuộc hành quân chiến thuật gần huyện Cam Lộ và tuyến Đường số 9, cũng như những trải nghiệm thực tế của ông Thi và đơn vị dưới các đợt oanh tạc dữ dội của Không quân Mỹ.
Cuốn nhật ký cung cấp một số phát hiện tình báo then chốt. Tài liệu xác định ông Cao Văn Thi (hoặc có thể là Cao Văn Thí) là một thành viên của đơn vị công binh được mã hóa thư tín là LB# 31601 RT. Các hoạt động chính của đơn vị này là xây dựng công trình chiến đấu, bao gồm xây dựng đường sá, hào giao thông, hỗ trợ tuyến hành quân và chịu đựng giao tranh kéo dài trong các khu vực tranh chấp.
Dù nhật ký không đề cập rõ quê quán của ông Thi, nó chứa nhiều chi tiết liên quan đến người mẹ và nỗi nhớ quê nhà trong dịp Tết Nguyên Đán. Chỉ hai đồng đội được ông Thi nêu tên là Huỳnh và Tư. Huỳnh là người đã được đưa đi bệnh viện trước khi đơn vị rút lui. Tư là người cùng trú ẩn với ông Thi trong một trận không kích và có thể đã tham gia vào những nhiệm vụ then chốt cùng ông.
Nhiều đoạn trong nhật ký mô tả tình huống chiến đấu nguy hiểm, các cuộc rút quân đột ngột và oanh tạc B52 dữ dội. Những mô tả này hàm ý mạnh mẽ rằng đã có thương vong trong đơn vị, đặc biệt tại các sự kiện mà thương vong không được ghi rõ. Đáng chú ý là phần ghi chép về vụ ném bom B52 xảy ra gần đến mức ông Thi suýt thiệt mạng, dù chỉ cách hầm trú ẩn vài mét. Những chi tiết này, cùng với việc đề cập đến các nhiệm vụ sửa cầu trong điều kiện lũ lụt và chiến sự.
Nhật ký nhiều lần đề cập đến hoạt động của không quân Mỹ với cường độ cao. Ông Thi mô tả các máy bay trinh sát L19, máy bay vận tải C130 và máy bay ném bom chiến lược B52 hoạt động trong các khu vực trùng với các chiến dịch của Mỹ đã thực hiện. Ngoài ra, việc ông Thi mô tả một cuộc đổ bộ đường không của lực lượng Mỹ và Việt Nam cộng hòa tại khu vực Cù Đinh cũng cho thấy đây có thể là điểm giao tranh dẫn đến thương vong và mất tích.
Dựa trên dòng thời gian hành quân và các tham chiếu địa lý trong nhật ký, một số địa điểm được đánh dấu là khu vực có khả năng cao tìm thấy hài cốt. Trước tiên là các điểm vượt sông Bến Hải, nơi ông Thi đã hai lần sử dụng cùng đơn vị. Những lần vượt sông này diễn ra dưới sự giám sát từ trên không của máy bay Mỹ và mang tính rủi ro cao, có thể trùng khớp với các tuyến hành quân, được ghi nhận nơi từng xảy ra tổn thất. Tiếp theo là Đồi 25 và Điểm 425, những nơi diễn ra các dự án xây dựng bị gián đoạn đột ngột do tiếp xúc với quân địch. Ông Thi mô tả các trận pháo kích và ném bom dữ dội trong quá trình rút lui, nhưng không cung cấp số liệu thương vong, hàm ý khả năng có thương vong chưa được ghi nhận. Một địa điểm đáng chú ý khác là huyện Cam Lộ, nơi đơn vị của ông Thi tham gia tác chiến từ ngày 24 đến 26/2/1967. Đây là nơi xảy ra pháo kích và di tản dân cư, có thể là khu vực có mộ trận chưa được phát hiện.
Trong nhật ký, Cao Văn Thi cũng đề cập đến địa danh Cù Đinh, nơi xảy ra cuộc tấn công đường không buộc đơn vị của ông phải rút lui. Mặc dù vị trí cụ thể không được xác định rõ trong nhật ký, nhưng sự xuất hiện của nó cùng với các địa điểm xác minh khác cho thấy đây là một đầu mối có giá trị. Ngoài ra, ông Thi kể lại việc trú ẩn dưới gốc cây cùng đồng đội tên Tư trong đêm bị B52 ném bom. Sáng hôm sau, ông tỉnh dậy một mình, không rõ số phận của những người khác. Những khoảnh khắc như vậy được kể lại với sự xúc động chân thành, gợi ý khả năng đơn vị tan rã đột ngột và tử vong trong tình huống cô lập.
Tóm lại, nhật ký của của cựu chiến binh Cao Văn Thi rất giàu cảm xúc, cung cấp cái nhìn sâu sắc về tâm lý của một chiến sĩ công binh. Ông Thi thể hiện sự mỏi mệt, nhớ nhà và chấn thương tinh thần. Ông thường xuyên nhắc đến nỗi nhớ mẹ và ký ức tuổi thơ trong dịp Tết. Ông hồi tưởng về sự tàn phá do chất khai quang của Mỹ gây ra, thương tiếc cho những cánh rừng xanh biến thành tro bụi. Ông cũng mô tả bản năng sinh tồn khi né tránh bom đạn của mình và đồng đội. Những ghi chép đầy tình người này phản ánh rõ chiến tranh đã ảnh hưởng đến tinh thần và thể xác của một người lính thế nào. Chúng cũng cung cấp bối cảnh lịch sử hữu ích để hiểu rõ hơn về cách di chuyển và chiến thuật của các đơn vị công binh QĐNDVN.
Hà Nội, ngày 6/6/2025
TTNL
