Ngày 9/9/2025, tại tỉnh Đồng Tháp, Bộ NN&MT tổ chức hội nghị bàn về sản xuất lúa gạo năm 2025 và Hiệp hội Lương thực Việt Nam có báo cáo cung cấp thông tin về tình hình thị trường lúa gạo nước ta và thế giới.
Xuất khẩu 7 tháng đầu năm và dự báo cuối năm
Số liệu của Hiệp hội Lương thực Việt Nam: Nước ta xuất khẩu gạo đến ngày 31/7/2025 đạt 5,51 triệu tấn, trị giá 2,827 tỷ USD, so với cùng kỳ 2024 tăng 3,87% về lượng và giảm 15,38% về trị giá. Các thị trường xuất khẩu chính: Philippines 2,439 triệu tấn, chiếm 44,27%; còn lại là Bờ Biển Ngà chiếm 11,78%, Ghana 10,65%, China 9,02%, Malaysia 5,34% và các nước khác 18,94%.
Chủng loại gạo xuất khẩu: Lớn nhất là gạo ĐT 8/OM18 chiếm 42,07%; tiếp theo gạo IR504/OM380 chiếm 14,78%, OM5451/555 chiếm 14,6%, Tám thơm 6,7% và còn lại là các loại gạo khác.
Kế hoạch năm 2025 xuất khẩu 7 – 7,5 triệu tấn, trong 7 tháng đã xuất 5,51 triệu tấn; những tháng cuối năm còn xuất 1,5 – 2 triệu tấn, áp lực không lớn.
Dự báo năm 2025 thị trường thương mại gạo toàn cầu, dựa vào số liệu cập nhật đến hết tháng 7/2025 và so với năm 2024. Theo FAO, tổng sản lượng 555,6 triệu tấn, tăng 1,05%; thương mại 60,3 triệu tấn, giảm 0,82%; tồn kho cuối năm là 214,4 triệu tấn, tăng 2,05%. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, tổng sản lượng 541,3 triệu tấn, giảm 0,04%; thương mại 61,7 triệu tấn, tăng 1%; tồn kho cuối năm 187,3 triệu tấn, giảm 0,19%.
Bên cạnh Việt Nam, các nước xuất khẩu chính trên thế giới trong năm 2023, 2024 và 7 tháng 2025 như sau: Ấn Độ xuất 17,733 triệu tấn, 17,919 triệu tấn và 11,7 triệu tấn. Thái Lan 8,730 triệu tấn, 9,945 triệu tấn và 4,4 triệu tấn. Pakistan 4,528 triệu tấn, 6,492 triệu tấn và 3,044 triệu tấn. Miến Điện 1,582 triệu tấn, 2,762 triệu tấn và 1,298. Campuchia 0,656 triệu tấn, 0,651 triệu tấn và 0,421 triệu tấn.
Bối cảnh hiện nay, ngày càng nhiều quốc gia trên toàn cầu chú trọng đến vấn đề bảo vệ môi trường và giảm phát thải khí nhà kính, việc xuất khẩu gạo carbon thấp của Việt Nam đang trở thành một yếu tố rất được quan tâm. Tuy nhiên, quy mô sản xuất còn nhỏ, mới dừng ở thí điểm, chưa hình thành chuỗi cung ứng carbon thấp đồng bộ. Chưa có cơ chế hỗ trợ rõ cho doanh nghiệp và nông dân trồng lúa theo mô hình này.
Biến động ở một số thị trường chính với gạo Việt Nam. Philippines nhập 7 tháng đầu năm 2025 hơn 2 triệu tấn của Việt Nam, chiếm khoảng 77% sản lượng nhập khẩu, nay đang tạm ngưng nhập 60 ngày, bắt đầu từ ngày 1/9/2025. Indonesia nhập gạo Việt Nam giảm mạnh 97%, chỉ còn khoảng 19 ngàn tấn; do sản xuất nội địa tăng, tồn kho đã vượt 4 triệu tấn. Trung Quốc ưu tiên nhập gạo Miến Điện. EU đến tháng 8/2025 đã nhập 1,461 triệu tấn từ Campuchia, Miến Điện, Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan.
Kiến nghị tháo gỡ một số khó khăn chính
Về vốn tín dụng: Doanh nghiệp khó tiếp cận, nhất là nguồn vốn tín chấp; hạn mức tín dụng cho ngành lúa gạo còn thấp, các ngân hàng không thể chủ động mở thêm hạn mức tín dụng (theo thời điểm) gây ảnh hưởng đáng kể tiến độ thu mua, đặc biệt vào thời điểm thu hoạch chính vụ.
Thuế giá trị gia tăng 5%: Việc áp dụng thuế GTGT từ ngày 1/7/2025 theo Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15 đối với mặt hàng gạo đã và đang tạo ra một số khó khăn. Nguồn vốn và chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng khi phải nộp thuế GTGT 5% đối với hàng hóa mua bán ở khâu thương mại, trong khi các tổ chức tín dụng không giải ngân phần thuế này khi cấp vốn lưu động.
Khâu lưu thông: Ngoài hệ thống hợp tác xã, lực lượng thương lái (hàng xáo) vẫn giữ vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng. Đây là lực lượng có kinh nghiệm, am hiểu về giống lúa, mùa vụ, thời gian sấy và xay xát; đồng thời có phương tiện vận chuyển và khả năng bám sát vùng nguyên liệu. Cần quan tâm lực lượng này.
Hiệp hội Lương thực Việt Nam cũng kiến nghị Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật cung cấp thông tin sớm về cơ cấu giống gieo sạ và tiến độ thu hoạch các vụ lúa, nhằm giúp các ngành liên quan có cơ sở để cân đối cung - cầu, điều hành xuất khẩu và xúc tiến thương mại phù hợp. Các doanh nghiệp căn cứ thông tin dự báo để xây dựng kế hoạch kinh doanh hiệu quả.
