Quang cảnh phiên họp. Ảnh: TTXVN
Đây không chỉ là một quyết định kỹ thuật hay hành chính thuần túy, mà là biểu hiện sinh động, mạnh mẽ của cuộc cách mạng tổ chức bộ máy – một trong những bước đột phá chiến lược trong tiến trình đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, hoàn thiện thể chế, hiện đại hóa quản trị nhà nước và hướng tới xây dựng nền hành chính phục vụ nhân dân trong thời kỳ mới.
Tư duy chiến lược và tầm nhìn quốc gia: Cải cách không phải là chuyện nhiệm kỳ
Dưới góc nhìn khoa học hành chính công, cải cách thể chế chỉ thực sự bền vững khi được hoạch định từ tầm nhìn dài hạn, có tính kế thừa và tích lũy. Việc sáp nhập đơn vị hành chính lần này thực chất là sự cụ thể hóa Nghị quyết 18-NQ/TW (2017) của Trung ương Đảng khóa XII và các kết luận liên quan của Bộ Chính trị, nhất là Kết luận 09-KL/BCĐ ngày 24/11/2024.
Như vậy, cuộc cải cách không phải bắt đầu từ năm 2025, mà là sản phẩm của một quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng, khoa học và có kiểm chứng thực tiễn qua các mô hình thí điểm. Điểm đột phá nằm ở phương thức triển khai: làm từ trên xuống, cấp cao làm gương cho cấp dưới, Đảng chủ động, Chính phủ và Quốc hội đồng hành, cả hệ thống cùng chuyển động.
Chỉ trong vòng bảy tháng – khoảng thời gian được đánh giá là "kỷ lục" trong lịch sử cải cách hành chính ở Việt Nam – hàng trăm nhiệm vụ lớn nhỏ đã được tổ chức, điều phối và triển khai một cách nhịp nhàng trên toàn quốc. Sự đồng thuận cao trong Đảng, sự ủng hộ rộng rãi trong Nhân dân chính là điều kiện tiên quyết làm nên thành công bước đầu của cuộc cách mạng này.
Thiết kế lại cấu trúc quản trị: Gọn nhẹ, hiệu lực, hiệu quả
Việc giảm số lượng tỉnh, thành, đơn vị hành chính cấp xã và cắt giảm biên chế không chỉ là biểu hiện của tinh giản đầu mối, mà còn là sự tái cấu trúc toàn diện bộ máy hành chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng phục vụ nhân dân. Đây là một trong những nguyên tắc cốt lõi của quản trị hiện đại – hành chính không phải là "quyền lực cầm nắm" mà là công cụ phục vụ Phát triển và hạnh phúc của người dân.
Cuộc cải cách hướng đến xây dựng nền hành chính gọn nhẹ, số hóa, phân quyền rõ ràng và trách nhiệm giải trình cao. Việc bãi bỏ chính quyền cấp huyện và phân cấp mạnh cho cấp xã, cấp tỉnh đi đôi với việc giao quyền tự chủ, sáng tạo và chịu trách nhiệm – giúp địa phương chủ động phát huy tiềm năng, thích ứng nhanh với thực tiễn và thúc đẩy cải cách từ gốc.
Từ góc độ kinh tế chính trị, mô hình quản trị mới còn góp phần cắt giảm chi phí vận hành, giảm thiểu chồng chéo, xung đột quyền lực và tạo không gian thể chế mới cho đổi mới sáng tạo, đầu tư phát triển và hội nhập quốc tế.
Nhìn vào bản đồ hành chính mới, dễ dàng nhận thấy một tư duy chiến lược đã được thể hiện: 21 trong số 34 tỉnh, thành có biển, mở ra tiềm năng khai thác không gian biển, phát triển kinh tế biển và liên kết vùng dọc hành lang ven biển – một lựa chọn địa – chiến lược và kinh tế khôn ngoan trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu đang gia tăng.
Tư duy "quy hoạch không gian phát triển quốc gia" theo vùng chức năng (hải đảo, đô thị – công nghiệp, nông nghiệp – sinh thái) thay vì đơn thuần theo ranh giới địa lý truyền thống là sự thay đổi nền tảng trong tiếp cận chính sách phát triển. Đây là minh chứng cho tầm nhìn chuyển từ quản trị theo "địa giới hành chính" sang quản trị theo "chuỗi giá trị vùng và ngành".
Thách thức tổ chức thực hiện: Đặt lợi ích quốc gia lên trên hết
Sự thay đổi nào cũng đi kèm với tâm lý xáo trộn. Tình cảm gắn bó với tên gọi địa phương cũ, nỗi lo ngại về cơ hội thăng tiến, điều chuyển cán bộ, hay tâm trạng mất mát cá nhân là điều hoàn toàn có thể hiểu và cần được lắng nghe. Tuy nhiên, vượt lên tất cả, ý chí vì đại cục và tinh thần "gác lại cái tôi để phụng sự cái chung" vẫn là dòng chảy chủ đạo của công cuộc này.
Bài toán hiện nay không còn nằm ở việc "có nên thay đổi không", mà là làm thế nào để hệ thống vận hành hiệu quả nhất trong mô hình mới. Đây là lúc đòi hỏi rất cao về năng lực quản lý, bản lĩnh chính trị và tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ, đảng viên từ cơ sở đến trung ương.
Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương đang chạy đua với thời gian để kịp đưa mô hình mới vào vận hành từ ngày 01/7/2025. Cuộc chạy đua ấy không chỉ là kỹ thuật, mà là phép thử toàn diện đối với năng lực điều hành, khả năng thích ứng và trách nhiệm chính trị của toàn hệ thống.
Nhìn chung, cải cách lần này là một bước ngoặt lớn, thể hiện rõ tư duy đổi mới toàn diện phương thức lãnh đạo của Đảng trong thời đại chuyển đổi số, toàn cầu hóa và cạnh tranh quốc tế. Hơn cả một quyết định về địa giới hành chính, đó là thông điệp mạnh mẽ khẳng định cam kết của Việt Nam: xây dựng một nền hành chính hiện đại, minh bạch, gần dân và phục vụ dân.
Không gian phát triển tốt hơn, cơ chế rõ ràng hơn sẽ chỉ trở thành hiện thực nếu được tổ chức thực hiện hiệu quả. Nhân tố quyết định không gì khác ngoài con người – đội ngũ cán bộ lãnh đạo, công chức hành chính. Và chính ở đây, cải cách thực sự bắt đầu.
