Nhằm giải quyết khoảng trống này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đang nỗ lực hoàn thiện Bộ chỉ số “Môi trường kinh doanh cấp tỉnh đối với kinh tế tập thể, hợp tác xã trong lĩnh vực nông nghiệp” (PCGI).
Phát biểu tại Hội thảo tham vấn kết quả xây dựng Bộ chỉ số, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, nhấn mạnh đây không chỉ là một hoạt động chuyên môn mà còn là bước đi quan trọng nhằm cụ thể hóa yêu cầu của Chính phủ đối với khu vực kinh tế tập thể.
Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn phát biểu tại hội thảo
PCGI – Trách nhiệm chính trị và “sức khoẻ” chính sách
Ông Lê Đức Thịnh cho biết, việc xây dựng Bộ chỉ số PCGI là nhiệm vụ có tính chất chiến lược, được giao tại Nghị quyết số 106/NQ-CP của Chính phủ. Nhiệm vụ này mở ra một cách tiếp cận mới, đó là đo lường chất lượng điều hành của địa phương đối với hệ sinh thái kinh tế tập thể, HTX – vốn là khu vực đặc biệt quan trọng đối với nông dân, nông thôn và phát triển bền vững.
Theo ông Thịnh, việc hoàn thiện PCGI không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là trách nhiệm chính trị của ngành nông nghiệp đối với Chính phủ và cộng đồng HTX. Bộ chỉ số được xây dựng không phải để đánh giá cho có, mà là để tạo ra một “tấm gương phản chiếu chính sách”, nơi mỗi địa phương có thể nhìn thấy rõ mình đang ở đâu, mạnh, yếu thế nào, cần cải thiện gì để HTX thực sự được hỗ trợ, bảo vệ và được trao cơ hội phát triển.
Ông Thịnh khẳng định, xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho HTX chính là thước đo mức độ quan tâm của chính quyền địa phương đối với kinh tế tập thể. Một địa phương coi trọng phát triển HTX sẽ thể hiện qua cách bố trí nguồn lực, mức độ đồng hành của chính quyền, sự minh bạch và ổn định của chính sách, chất lượng hạ tầng, dịch vụ công, khả năng kết nối HTX với doanh nghiệp, ngân hàng, thị trường, và trên hết, là thái độ của chính quyền khi HTX gặp khó khăn.
Nói cách khác, môi trường kinh doanh đối với HTX chính là “sức khỏe của thể chế” trong lĩnh vực nông nghiệp ở cấp tỉnh. Nếu môi trường tốt, HTX sẽ lớn mạnh, nông dân sẽ nâng cao thu nhập, và nông nghiệp có điều kiện chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.
Do đó, việc đánh giá môi trường kinh doanh và công bố xếp hạng hằng năm sẽ tạo áp lực cải cách tích cực, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh giữa các địa phương, tương tự như cách PCI đã tạo động lực cải thiện chất lượng điều hành đối với doanh nghiệp.
Quang cảnh buổi hội thảo
Cấu trúc và giai đoạn hoàn thiện bộ chỉ số
Bộ chỉ số PCGI được hình thành trên kết quả nghiên cứu nghiêm túc, khoa học và đã được thí điểm tại bảy tỉnh đại diện cho bảy vùng sinh thái, bao gồm Sơn La, Hưng Yên, Nghệ An, Bình Định, Lâm Đồng, Đồng Nai và Đồng Tháp. Quá trình này đã được Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn tích cực phối hợp với Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường thực hiện trong hơn hai năm qua.
Bộ chỉ số đã hình thành khung đánh giá gồm chín hợp phần và bốn mươi tám chỉ tiêu, phản ánh đồng thời năng lực nội tại của HTX và môi trường hỗ trợ của địa phương. Tuy nhiên, để bộ chỉ số thực sự trở thành công cụ quản trị có giá trị, việc hoàn thiện thận trọng và đa chiều là cần thiết.
Tại hội thảo, Ông Thịnh đề nghị tập trung thảo luận sâu vào ba nhóm nội dung gợi mở quan trọng.
Thứ nhất là làm rõ tính đầy đủ và hợp lý của cấu trúc bộ chỉ số: Liệu chín hợp phần, bốn mươi tám chỉ tiêu đã phản ánh đúng đặc thù của HTX nông nghiệp chưa, và có cần bổ sung, điều chỉnh chỉ tiêu nào để phù hợp hơn với thực tế tổ chức sản xuất, liên kết chuỗi, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, hay yêu cầu chuyển đổi xanh hiện nay hay không.
Thứ hai là đánh giá phương pháp đo lường, cách thu thập dữ liệu và cơ chế xác thực thông tin, nhằm tìm ra phương án bảo đảm tính khách quan, minh bạch, đồng thời giảm tối đa gánh nặng báo cáo cho địa phương và HTX, đảm bảo bộ chỉ số đủ tin cậy để Chính phủ sử dụng trong điều hành và đủ rõ ràng để mỗi tỉnh nhận diện được “điểm nghẽn” của mình.
Thứ ba là thảo luận về lộ trình, cơ chế đánh giá, xếp hạng, và công bố kết quả hằng năm, nhằm xác định hình thức công bố tạo động lực cải cách mạnh mẽ nhưng vẫn bảo đảm tính xây dựng, khích lệ, đồng hành với địa phương, cũng như tính khả thi của việc tích hợp PCGI với các hệ thống đánh giá hiện hành của ngành nông nghiệp.
Ông Lê Đức Thịnh bày tỏ niềm tin rằng nếu bộ chỉ số được hoàn thiện tốt và triển khai một cách bài bản, nó sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ thúc đẩy một phong trào mới: phong trào địa phương thi đua cải thiện môi trường kinh doanh cho HTX. Điều này sẽ tạo chuyển biến thực chất trong phát triển kinh tế tập thể, nâng cao năng lực cạnh tranh của nông nghiệp Việt Nam, và góp phần tạo nên bước ngoặt mới cho khu vực HTX nông nghiệp.
