Theo TS.BS.CKII Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, khi nam giới ngồi lâu, đặc biệt ở tư thế ít thay đổi hoặc trên bề mặt ghế cứng – vùng bìu có thể bị ép sát vào đùi, dẫn tới giảm tuần hoàn máu và làm tăng nhiệt độ xung quanh tinh hoàn.
Ngoài ra, áp lực cơ học từ việc ngồi lâu còn cản trở dòng máu tĩnh mạch ở vùng chậu, làm tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch thừng tinh – một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh nam.
Việc ngồi nhiều cũng làm giảm phân bố hormon sinh dục nam testosterone do cơ thể ít vận động. Theo bác sĩ Duy, hoạt động thể chất giúp kích thích tiết testosterone nhờ tăng tuần hoàn máu và giảm mỡ nội tạng – yếu tố có liên quan trực tiếp đến khả năng sản xuất hormon này.
“Việc tăng nhiệt độ bìu kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn tác động đến chức năng cương dương. Khi tuần hoàn máu đến dương vật bị cản trở trong thời gian dài, khả năng giãn mạch trong quá trình cương sẽ suy giảm. Thêm vào đó, ít vận động còn làm tăng nguy cơ béo phì, kháng insulin và rối loạn mỡ máu – những yếu tố làm giảm sản xuất nitric oxide (NO) tại nội mô mạch máu, vốn rất cần thiết cho quá trình cương”, bác sĩ Duy cho biết.
Tuy nhiên, không phải ai ngồi lâu cũng chịu ảnh hưởng ở mức độ như nhau. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gồm:
- Ngồi trên ghế cứng, ghế không thoáng khí hoặc mặc quần bó sát khiến nhiệt độ bìu tăng nhanh.
- Thói quen bắt chéo chân, làm cản trở dòng máu tĩnh mạch vùng chậu.
- Không thay đổi tư thế hoặc đứng dậy vận động trong thời gian dài.
- Có sẵn các bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh, béo phì, tiểu đường hoặc rối loạn nội tiết.
Một trường hợp điển hình là anh N.T.H. (35 tuổi, nhân viên IT), thường xuyên làm việc tại văn phòng 10–12 giờ mỗi ngày, ít vận động và hay mặc quần jean bó. Sau hai năm kết hôn nhưng chưa có con, anh đến khám tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới. Kết quả tinh dịch đồ cho thấy mật độ tinh trùng chỉ đạt 10 triệu/mL (bình thường ≥15 triệu/mL), tỷ lệ di động tiến tới 18% (giảm). Siêu âm bìu phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh độ II, nồng độ testosterone toàn phần buổi sáng giảm còn 10,5 nmol/L (bình thường 12–35 nmol/L). Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật thắt tĩnh mạch thừng tinh kết hợp thay đổi thói quen sinh hoạt. Sau 6 tháng, các chỉ số tinh dịch cải thiện đáng kể.
Trường hợp khác là anh P.M.T. (42 tuổi, tài xế đường dài), thường xuyên ngồi liên tục 8–9 giờ/ngày. Anh đến khám vì giảm ham muốn và rối loạn cương dương kéo dài một năm. Dù khám lâm sàng không phát hiện bất thường rõ rệt, siêu âm Doppler mạch máu dương vật ghi nhận tốc độ dòng máu động mạch giảm 20% so với giá trị chuẩn. Nồng độ testosterone ở mức 11,2 nmol/L, cholesterol toàn phần 6,8 mmol/L. Bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp testosterone liều thấp kết hợp thay đổi lối sống và bổ sung các khoảng nghỉ vận động trong hành trình lái xe. Sau 3 tháng, chức năng cương cải thiện rõ, điểm IIEF-5 tăng từ 15 lên 22.
Bác sĩ Duy khuyến cáo, nam giới làm việc văn phòng hoặc lái xe đường dài nên áp dụng nguyên tắc “30–2”: cứ mỗi 30 phút ngồi làm việc, hãy đứng dậy vận động nhẹ trong 2 phút để giúp máu lưu thông và giảm nhiệt độ bìu. Ngoài ra, nên lựa chọn ghế có đệm thoáng khí, mặc quần áo rộng rãi và duy trì cân nặng hợp lý. Với những người đã có dấu hiệu suy giảm chức năng sinh lý, cần đi khám sớm để tìm nguyên nhân và điều trị kịp thời, tránh để tổn thương trở thành mạn tính.
“Ngồi lâu là yếu tố nguy cơ đáng kể đối với sức khỏe sinh lý nam giới, thông qua cơ chế làm tăng nhiệt độ bìu, chèn ép mạch máu và rối loạn nội tiết tố. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh mối liên hệ rõ ràng giữa thời gian ngồi kéo dài với suy giảm chất lượng tinh trùng, rối loạn cương dương và giảm testosterone. Việc thay đổi thói quen sinh hoạt, kết hợp vận động thường xuyên và chế độ dinh dưỡng hợp lý không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn bảo vệ bản lĩnh đàn ông”, bác sĩ Duy nhấn mạnh.
