Để thấu hiểu triết lý này, chúng ta cần bắt đầu từ chính chữ Thuận (順) trong Hán tự. Chữ này được cấu thành từ hai bộ phận: Bộ Xuyên (川) ở trên, mang nghĩa "sông" hay "dòng nước", và Bộ Hiệt (頁) ở dưới, có nghĩa là "đầu" hay "ý chí". Sự kết hợp này mang ý nghĩa sâu sắc: ý chí của con người hòa hợp và tuân theo dòng chảy của tự nhiên. Thay vì chống lại dòng nước, người khôn ngoan sẽ nương theo nó để đi xa hơn. Triết lý này dạy chúng ta rằng, việc hiểu và tôn trọng các quy luật khách quan là con đường hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu, dùng ít sức mà đạt hiệu quả cao.
Trong bối cảnh kỷ nguyên số, ý nghĩa của chữ Thuận càng trở nên rõ ràng và cấp thiết. "Dòng nước" ngày nay không chỉ là tự nhiên mà còn là dòng chảy của công nghệ, dữ liệu và thông tin. Việc "đầu" (ý chí) của chúng ta có thuận theo những dòng chảy này hay không sẽ quyết định sự thành công. Nếu ngày xưa, sự thuận có thể chỉ là biết chờ gió thuận để ra khơi, thì nay đó là khả năng cập nhật thuật toán, nắm bắt xu hướng mạng xã hội, và sử dụng trí tuệ nhân tạo để tối ưu hóa công việc. Việc đi ngược lại sự phát triển của công nghệ cũng giống như chèo thuyền ngược dòng, hao tốn sức lực mà không đi tới đâu. Do đó, thuận trong thời đại 4.0 là việc chủ động học hỏi, thích nghi và ứng dụng công nghệ để đạt được mục tiêu nhanh chóng, hiệu quả và bền vững.
T - Thích nghi: Kỹ năng sinh tồn trong thế giới biến động
Thích nghi không phải là sự yếu đuối hay đầu hàng, mà là một kỹ năng sinh tồn thiết yếu trong thế giới đầy biến động. Giống như nước có thể thay đổi hình dạng để chứa trong mọi vật, con người cũng cần học cách linh hoạt đón nhận những thay đổi. Trong kinh doanh, thay vì cố chấp vào một mô hình đã lỗi thời, doanh nghiệp phải thích nghi với xu hướng thị trường, thay đổi để tồn tại và phát triển. Trong học tập, thay vì bám víu vào kiến thức cũ, người học cần cập nhật những công nghệ và phương pháp mới. Chúng ta nên tự hỏi, làm thế nào để biến những thách thức thành cơ hội? Làm thế nào để điều chỉnh bản thân phù hợp với hoàn cảnh mới mà không đánh mất giá trị cốt lõi? Việc rèn luyện sự cởi mở, sẵn sàng học hỏi và chấp nhận những điều không thể thay đổi là bước đầu tiên để sống thuận.
Trong kỷ nguyên số, sự thích nghi diễn ra với tốc độ chóng mặt. Nếu ngày xưa, sự thay đổi có thể mất hàng chục năm, thì nay chỉ cần vài tháng, một công nghệ mới đã có thể thay thế hoàn toàn cái cũ. Do đó, thích nghi trong kỷ nguyên số đòi hỏi chúng ta không chỉ chấp nhận thay đổi mà còn phải chủ động học hỏi và dự đoán những thay đổi đó. Các kỹ năng như học máy, phân tích dữ liệu và tư duy phản biện trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, giúp chúng ta không chỉ sống sót mà còn phát triển mạnh mẽ.
H - Hòa hợp: Sức mạnh của sự đồng thuận và kết nối
Hòa hợp là cốt lõi của triết lý "thuận", thể hiện qua việc hòa mình vào tự nhiên và cộng đồng. Thuận Thiên là hòa hợp với tự nhiên, tuân thủ các quy luật sinh học của cơ thể để có sức khỏe tốt, hoặc áp dụng các mô hình sản xuất bền vững để bảo vệ môi trường. Thuận lòng người là hòa hợp với cộng đồng. Một tập thể chỉ mạnh khi mọi người cùng nhìn về một hướng. Sức mạnh của sự hòa hợp nằm ở chỗ nó tạo ra sự đồng thuận, tránh những xung đột không đáng có. Để rèn luyện kỹ năng này, chúng ta cần chủ động lắng nghe, tôn trọng ý kiến người khác và tìm kiếm điểm chung. Khi biết cách hòa hợp với cả thế giới bên trong và bên ngoài, chúng ta sẽ tìm thấy sự bình yên và hiệu quả trong mọi việc.
Trong kỷ nguyên số, hòa hợp không chỉ là việc lắng nghe trực tiếp mà còn là khả năng kết nối và làm việc với các nhóm đa văn hóa, đa quốc gia thông qua các nền tảng trực tuyến. Sự hòa hợp ngày nay đòi hỏi chúng ta phải thấu hiểu sự khác biệt về văn hóa, ngôn ngữ và phong cách làm việc. Việc sử dụng các công cụ cộng tác số và khả năng xây dựng lòng tin từ xa là những kỹ năng mới mà chúng ta cần rèn luyện. Đồng thời, sự hòa hợp trong thế giới số cũng có nghĩa là cân bằng giữa thế giới ảo và thực, tránh để những tương tác trực tuyến làm rạn nứt các mối quan hệ ngoài đời thực.
U - Uyển chuyển: Con đường của sự khôn ngoan
Uyển chuyển là một kỹ năng mềm dẻo, đối lập với sự cứng nhắc. Nó là sự khôn ngoan của người biết "lấy nhu thắng cương", không cố gắng đối đầu trực diện với những khó khăn không thể vượt qua. Cuộc sống đầy rẫy những trở ngại, và đôi khi cách tốt nhất để giải quyết không phải là xông thẳng vào mà là tìm một con đường khác. Trong một cuộc đàm phán, uyển chuyển trong lập trường có thể giúp bạn đạt được mục tiêu mà không làm mất lòng đối tác. Trong công việc, thay vì khăng khăng làm theo cách cũ, hãy thử một phương pháp mới linh hoạt hơn. Để trở nên uyển chuyển, hãy học cách nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ, chấp nhận rằng có nhiều con đường để đi đến cùng một đích. Sự uyển chuyển giúp chúng ta tránh được những cuộc chiến vô nghĩa và tiết kiệm năng lượng cho những mục tiêu quan trọng hơn.
Trong kỷ nguyên số, uyển chuyển không chỉ áp dụng cho tư duy mà còn cho cả các mô hình làm việc. Sự xuất hiện của làm việc từ xa, làm việc tự do đòi hỏi chúng ta phải uyển chuyển trong cách quản lý thời gian, công việc và các dự án. Khả năng thay đổi kế hoạch, điều chỉnh chiến lược theo thời gian thực dựa trên dữ liệu và phản hồi là một yếu tố then chốt. Thay vì bám vào một kế hoạch cứng nhắc từ đầu, các công ty và cá nhân cần uyển chuyển để thử nghiệm, thất bại nhanh chóng và học hỏi để cải thiện liên tục. Sự uyển chuyển trong kỷ nguyên số là việc chấp nhận rằng "hoàn hảo" không phải là mục tiêu, mà là "tiến bộ" liên tục.
A - An hòa: Mục đích của cuộc sống
An hòa là đích đến cuối cùng của một cuộc sống sống thuận. Khi chúng ta thích nghi, hòa hợp, và uyển chuyển với mọi hoàn cảnh, chúng ta sẽ giảm thiểu những mâu thuẫn, căng thẳng và bất an. An hòa không chỉ là sự bình yên trong tâm hồn mà còn là sự cân bằng trong các mối quan hệ, từ gia đình đến xã hội. Đạt được an hòa là khi ta không còn cố gắng kiểm soát những gì nằm ngoài tầm tay mà chấp nhận dòng chảy của cuộc sống. Triết lý này đặc biệt quan trọng trong kỷ nguyên số, nơi áp lực công việc, thông tin quá tải và sự kết nối không ngừng có thể gây ra những lo âu, stress. Việc tìm kiếm những khoảnh khắc an hòa thông qua việc ngắt kết nối với thiết bị số, dành thời gian cho bản thân và gia đình trở nên vô cùng cần thiết. An hòa là sự tự tại khi ta sống đúng với bản chất của mình và tôn trọng các quy luật của vũ trụ.
N - Nương theo: Dùng ít sức mà đạt hiệu quả cao
Nương theo là đỉnh cao của triết lý "thuận". Nó không phải là sự thụ động, mà là kỹ năng tận dụng nguồn lực và sức mạnh có sẵn để đạt được mục tiêu. Giống như người chèo thuyền biết nương theo dòng nước để đi nhanh hơn, người thành công cũng biết cách nương theo những xu hướng của xã hội và thị trường. Trong kinh doanh, thay vì đầu tư vào một thị trường bão hòa, hãy nương theo các xu hướng mới nổi. Trong học tập, thay vì học dàn trải, hãy nương theo sở trường của bản thân để phát triển chuyên sâu. Để rèn luyện kỹ năng này, chúng ta cần có tầm nhìn xa, khả năng quan sát và phân tích những yếu tố khách quan một cách chính xác. Nương theo không chỉ giúp chúng ta tiết kiệm thời gian và công sức mà còn mang lại thành công một cách tự nhiên và bền vững.
Trong kỷ nguyên số, việc nương theo đã trở thành một kỹ năng quan trọng hơn bao giờ hết. Thông tin, dữ liệu, và các nền tảng số là những "dòng nước" khổng lồ mà chúng ta có thể nương theo. Chẳng hạn, một doanh nghiệp nhỏ có thể nương theo các nền tảng mạng xã hội để tiếp cận hàng triệu khách hàng mà không cần chi phí quảng cáo lớn. Một cá nhân có thể nương theo các khóa học trực tuyến để học hỏi kiến thức từ các chuyên gia hàng đầu thế giới mà không cần đến trường đại học. Tuy nhiên, việc nương theo trong kỷ nguyên số cũng đi kèm với rủi ro: nếu không có khả năng phân tích và đánh giá, chúng ta có thể bị cuốn theo những trào lưu vô bổ hoặc thông tin sai lệch.
Kết luận
Triết lý "Thuận" là một bộ kỹ năng sống toàn diện, không chỉ cần thiết trong quá khứ mà còn vô cùng quan trọng trong kỷ nguyên số. Vận dụng triết lý này, chúng ta sẽ có được sự thích nghi linh hoạt với tốc độ thay đổi chóng mặt, sự hòa hợp bền vững trong mọi mối quan hệ, sự uyển chuyển trong tư duy để vượt qua thách thức và biết nương theo những nguồn lực của thời đại. Từ hạnh phúc gia đình đến sự thành công cá nhân, từ một doanh nghiệp nhỏ đến tầm vóc thế giới, triết lý "thuận" chính là kim chỉ nam giúp chúng ta sống an hòa, hiệu quả và bền vững. Việc có được kỹ thuật sống "thuận" là nền tảng cốt lõi cho mọi thành công trong cuộc đời.
(Bài viết trong cuốn VĂN HÓA & THỜI ĐẠI của Viện Kinh tế, Văn hóa và Nghệ thuật)
