Những điểm sáng ấn tượng
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tháng 9 ghi nhận con số xuất khẩu 6,35 tỷ USD, tăng gần 12%. Trong đó, nông sản dẫn đầu với 28,5 tỷ USD, tăng gần 17%. Ngành cà phê nổi lên như một "ngôi sao", mang về gần 7 tỷ USD, tăng hơn 61% nhờ giá xuất khẩu tăng vọt. Tương tự, hạt điều (3,8 tỷ USD) và rau quả (6,2 tỷ USD) cũng duy trì đà tăng trưởng mạnh.
Thị trường xuất khẩu tiếp tục được mở rộng, với châu Á chiếm 44%, Mỹ 23% và châu Âu 14%. Đáng chú ý, xuất khẩu sang châu Âu tăng hơn 40%, và sang châu Phi tăng gần gấp đôi.
Vườn sầu riêng 1 ha chuyển đổi từ đất trồng lúa tại xã Tân Lập (Tân Thạnh, Long An cũ). Ảnh: Hoàng Nam
Thách thức từ giá trị giảm sút
Bên cạnh những kết quả tích cực, ngành nông nghiệp đang đối mặt với một vấn đề đáng lo ngại: giá trị xuất khẩu gạo sụt giảm sâu. Mặc dù sản lượng gạo xuất khẩu gần như đi ngang (7 triệu tấn), nhưng giá trị chỉ đạt 3,55 tỷ USD, giảm 18,5% so với cùng kỳ. Giá gạo xuất khẩu bình quân chỉ còn 509 USD/tấn, thấp hơn 18,6% so với năm ngoái. Điều này cho thấy mặc dù lượng hàng bán ra ổn định, nhưng giá trị thu về lại giảm mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người nông dân và doanh nghiệp.
Giải pháp nào cho những bài toán hiện tại?
Tình trạng giảm giá gạo xuất khẩu đòi hỏi các cơ quan chức năng và doanh nghiệp phải hành động. Việc tập trung vào chất lượng thay vì số lượng là giải pháp cấp bách. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào chuỗi sản xuất gạo chất lượng cao, có thương hiệu, đạt chuẩn quốc tế để có thể bán với giá tốt hơn. Cùng với đó, việc đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào một số nước như Philippines, và đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng khác như Ghana và Bờ Biển Ngà là hướng đi đúng đắn.
Ngoài ra, sự gia tăng của nhập khẩu nông lâm thủy sản (trên 36,3 tỷ USD) cũng là một dấu hiệu cho thấy ngành sản xuất trong nước còn nhiều điểm yếu. Việt Nam cần tăng cường nội địa hóa sản xuất, đặc biệt là các loại nguyên liệu đầu vào, để giảm bớt sự phụ thuộc vào các nguồn cung nước ngoài như Trung Quốc, Mỹ và Argentina, từ đó chủ động hơn trong sản xuất và giảm chi phí.
Ngành nông nghiệp Việt Nam đang ở một ngã rẽ quan trọng. Để duy trì đà tăng trưởng và đạt được kim ngạch kỷ lục mới, cần có sự phối hợp đồng bộ từ các chính sách vĩ mô, đầu tư công nghệ, đến chiến lược sản phẩm và thị trường của từng doanh nghiệp. Việc tập trung vào giải quyết bài toán giá trị, nâng cao chất lượng sản phẩm và tối ưu hóa chuỗi cung ứng sẽ là chìa khóa để ngành nông nghiệp Việt Nam vươn xa và phát triển bền vững.
