Phong trào Tết Trồng cây được Bác Hồ phát động từ những năm 60 của thế kỷ trước đã tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của sinh vật cảnh. Sau hơn 30 năm đổi mới, thú chơi sinh vật cảnh không chỉ là một sở thích tao nhã mà còn trở thành một ngành kinh tế sinh thái quan trọng, góp phần bảo vệ môi trường, tạo cảnh quan đẹp và thu hút du lịch. Sinh vật cảnh hiện đã trở thành một trong những ngành được ưu tiên phát triển theo Nghị định số 52/2018/NĐ-CP của Chính phủ và là một trong những nhóm sản phẩm được phân hạng trong chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP).
Theo Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, tính đến cuối năm 2023, diện tích trồng hoa và cây cảnh ở Việt Nam đã đạt khoảng 51.600 ha, với giá trị sản xuất và tiêu thụ ước đạt 45.000 tỷ đồng. Xuất khẩu hoa cũng ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ, đạt gần 80 triệu USD trong năm 2023, tăng 19,4% so với năm trước. Hà Nội dẫn đầu cả nước về quy mô và giá trị sinh vật cảnh với hơn 8.100 ha chuyên canh hoa, cây cảnh, và giá trị sản xuất đạt khoảng 7.000 tỷ đồng. Thành phố đã hình thành 47 vùng sản xuất hoa, công nhận 14 làng nghề hoa, cây cảnh và 36 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên.
Hà Nội: Phát huy vai trò của Sinh Vật Cảnh trong xây dựng Nông thôn mới và Đô thị văn minh
Sinh vật cảnh đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển đô thị theo hướng “sáng, xanh, sạch, đẹp” và phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững. Hà Nội đang xây dựng Đề án nông nghiệp đô thị, trong đó sinh vật cảnh được ưu tiên để ứng phó với biến đổi khí hậu và đô thị hóa. Theo Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy, Hà Nội dự kiến mở rộng diện tích trồng hoa và cây cảnh từ 8.500 ha đến 9.000 ha, đồng thời quy hoạch, phát triển làng nghề và tổ chức lại sản xuất, kết hợp với xúc tiến thương mại và du lịch nông thôn.
Hoạt động sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và công nghiệp hóa. Cây xanh không chỉ làm đẹp đô thị mà còn thanh lọc không khí, giảm bụi và nhiệt độ, giữ ẩm cho môi trường, tạo không gian sống trong lành. Ngành sinh vật cảnh cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm, từ trồng trọt, kinh doanh cây cảnh đến dịch vụ chăm sóc cây xanh và phát triển cảnh quan, góp phần vào tăng trưởng kinh tế địa phương và nâng cao thu nhập cho người dân.
Sau gần 15 năm xây dựng nông thôn mới, nhiều vùng quê Hà Nội đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn. Thành phố đã triển khai nhiều chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, trong đó hoa, cây cảnh được xem là sản phẩm nông nghiệp tiềm năng. Tuy nhiên, sự phát triển của ngành sinh vật cảnh vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của Thủ đô. Hiện tại, Hà Nội mới đáp ứng được khoảng 60% nhu cầu tiêu thụ sinh vật cảnh.
Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội đang chú trọng phát triển nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, tận dụng thế mạnh của vùng đất truyền thống và văn hóa. Sở thúc đẩy các sản phẩm OCOP và sản phẩm đặc hữu, kết hợp với giá trị văn hóa truyền thống, để nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh của nông sản. Việc thu hút du lịch và quảng bá thương hiệu cũng được chú trọng để phát triển làng nghề, góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và lao động nông thôn.
Hà Nội phấn đấu duy trì tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất sinh vật cảnh giai đoạn 2022 - 2030 đạt khoảng 10% mỗi năm. Đến năm 2025, giá trị sản xuất hoa, cây cảnh dự kiến đạt khoảng 10.000 tỷ đồng và đến năm 2030 đạt khoảng 15.000 - 20.000 tỷ đồng. Giá trị sản phẩm thu được trên mỗi ha đất trồng hoa, cây cảnh đạt bình quân khoảng 700 - 750 triệu đồng mỗi năm. Các mục tiêu này nhằm phát triển bền vững ngành sinh vật cảnh, góp phần vào chuyển dịch cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập cho người sản xuất và cải thiện đời sống văn hóa, tinh thần của người dân Thủ đô.
Để hiện thực hóa các mục tiêu trên, trong năm 2024, Hà Nội đã tổ chức Lễ hội hoa đào, quất cảnh và Lễ hội sen Hà Nội, đồng thời chuẩn bị cho Festival Sinh Vật Cảnh lần thứ nhất từ ngày 30/8 đến 18/9/2024 tại khu Trường đua F1 (Nam Từ Liêm - Hà Nội). Festival sẽ gồm các hoạt động chính như hội thi chọn tác phẩm sinh vật cảnh tiêu biểu, trưng bày tác phẩm nghệ thuật và giới thiệu sản phẩm OCOP. Sự kiện này không chỉ tôn vinh các nghệ nhân và doanh nhân trong lĩnh vực sinh vật cảnh mà còn khẳng định vai trò của ngành trong phát triển nông thôn mới và đô thị văn minh.
Festival Sinh Vật Cảnh Hà Nội lần thứ nhất 2024, với sự tham gia của 63 tỉnh/thành trong cả nước, là hoạt động thiết thực kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024) và 65 năm ngày Bác Hồ phát động Tết Trồng cây (28/11/1959 - 28/11/2024). Sự kiện này được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ để nâng cao hoạt động sản xuất, kinh doanh sinh vật cảnh, góp phần vào sự phát triển bền vững của Thủ đô và hiện thực hóa các mục tiêu của phong trào Tết Trồng cây trong bối cảnh hiện nay.
