Sau chín tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã duy trì được ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát tốt lạm phát, giữ vững xuất siêu và tiếp tục là điểm đến của dòng vốn đầu tư nước ngoài. Đây là những thành tựu không thể phủ nhận.
Tuy nhiên, ẩn sau các chỉ số tích cực đó là hàng loạt vấn đề mang tính cấu trúc: tổng cầu trong nước phục hồi chậm, đầu tư tư nhân dè dặt, hiệu quả đầu tư công chưa đạt kỳ vọng và dòng vốn FDI có dấu hiệu phân hóa. Trong bối cảnh đó, quý IV/2025 được cc, đồng thời kiến tạo nền tảng vững chắc cho năm 2026 và những năm tiếp theo. Đặc biệt, trong lĩnh vực nông nghiệp và kinh tế nông thôn, các động lực mới đang định hình lại vai trò và vị thế của khu vực này trong tổng thể nền kinh tế quốc gia.
Bốc xếp gạo xuất khẩu qua cảng Sài Gòn. Ảnh tư liệu: TTXVN
Nền kinh tế với những điểm sáng và điểm nghẽn song hành
Xuất khẩu nông sản – điểm tựa trong thách thức: Một trong những điểm sáng nổi bật của kinh tế Việt Nam trong năm 2025 chính là tăng trưởng xuất khẩu nông sản, tiêu biểu là rau quả và cà phê. Với kim ngạch xuất khẩu rau quả 9 tháng của năm ước đạt 6,11 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ, ngành này đang chứng minh hiệu quả rõ rệt của việc áp dụng tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tận dụng các FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP hay RCEP.
Trong bối cảnh Philippines và Indonesia tạm ngừng nhập khẩu gạo, Việt Nam vẫn tự tin mở rộng thị trường sang châu Phi, Trung Đông, Nam Mỹ và những khu vực tiềm năng khác, không làm giảm mà lại tăng cường vai trò chiến lược của hạt gạo Việt Nam.
Sự đa dạng hóa thị trường, giảm dần phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và gia tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm là những thay đổi mang tính chiến lược. Đặc biệt, việc các mặt hàng cà phê chế biến – như rang xay, hòa tan và cà phê đặc sản – vươn lên mạnh mẽ tại các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản và Hàn Quốc, đã và đang nâng tầm thương hiệu nông sản Việt Nam.
Tuy nhiên, đằng sau những con số tăng trưởng tích cực, thách thức dài hạn vẫn còn: chất lượng vùng nguyên liệu chưa đồng đều, chuỗi giá trị nông sản còn phân mảnh, logistics nông thôn còn yếu và chi phí tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế còn cao. Đây là những nút thắt cần tháo gỡ nếu muốn xuất khẩu nông sản trở thành trụ cột ổn định và bền vững trong chiến lược tăng trưởng dài hạn.
Khu vực nông thôn – từ vai trò bổ trợ đến vị trí chủ động: Một điểm đáng chú ý trong năm 2025 là sự nổi lên của khu vực nông thôn không chỉ với tư cách là khu vực sản xuất nông nghiệp mà còn là không gian kinh tế rộng lớn với tiềm năng tiêu dùng, du lịch sinh thái và phát triển dịch vụ mới. Tuy nhiên, tiêu dùng nội địa tại khu vực này vẫn hồi phục chậm do thu nhập chưa cải thiện rõ rệt, chi phí sinh hoạt tăng và khả năng tiếp cận tín dụng, công nghệ còn hạn chế.
Chính vì vậy, trong chiến lược phát triển kinh tế cuối năm 2025 và năm 2026, cần nhìn nhận khu vực nông thôn không chỉ là nơi giải quyết “an sinh” mà là một cực tăng trưởng quan trọng nếu có chính sách đầu tư hạ tầng, thúc đẩy chuyển đổi số, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong sản xuất và kinh doanh.
Đầu tư công – Động lực và “điểm nghẽn”: Đầu tư công được xem là một trong những động lực chính để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cuối năm, đặc biệt trong các lĩnh vực hạ tầng giao thông, năng lượng và chuyển đổi số. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân vẫn chưa đạt kỳ vọng. Các vướng mắc về thủ tục hành chính, năng lực triển khai dự án và giải phóng mặt bằng tiếp tục là “điểm nghẽn” cũ nhưng chưa được giải quyết triệt để.
Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tốc độ phục hồi kinh tế mà còn làm chậm lại khả năng lan tỏa đầu tư đến khu vực nông thôn – nơi đang rất cần các dự án kết nối giao thông, logistics, điện năng và chuyển đổi nông nghiệp thông minh.
FDI – dấu hiệu phân hóa và bài học cảnh tỉnh: Mặc dù số lượng dự án FDI tăng, vốn bình quân mỗi dự án lại giảm rõ rệt qua các quý. Xu hướng này cho thấy sự thận trọng của nhà đầu tư quốc tế và phản ánh cạnh tranh gay gắt từ các nước trong khu vực. Việc thiếu các dự án lớn, có tính động lực cao, hạn chế khả năng lan tỏa công nghệ và kỹ năng quản trị.
Như chuyên gia Nguyễn Bích Lâm phân tích, đây không chỉ là cảnh báo về chất lượng dòng vốn mà còn đặt ra yêu cầu cải cách môi trường đầu tư, đặc biệt tại cấp địa phương – nơi mà nhiều nhà đầu tư vẫn gặp khó trong thủ tục hành chính, tiếp cận đất đai và chính sách ưu đãi chưa rõ ràng.
Kinh tế nông thôn cần được nhìn nhận như một trụ cột tăng trưởng
Trong bức tranh phục hồi và tăng trưởng kinh tế hiện nay, kinh tế nông thôn và nông nghiệp không thể chỉ đóng vai trò “đối tượng hỗ trợ”, mà cần được định vị là trụ cột chủ động của quá trình phát triển. Năng lực xuất khẩu rau quả, cà phê, thủy sản... chỉ có thể bền vững nếu đi kèm cải thiện đồng bộ từ hạ tầng vùng nguyên liệu, logistics nông thôn, đến khả năng ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong nông nghiệp.
Bên cạnh đó, khu vực nông thôn chính là nơi hấp thụ hiệu quả các chương trình đầu tư công nếu được thiết kế hợp lý – từ hạ tầng giao thông, điện mặt trời nông nghiệp, đến các cụm công nghiệp hỗ trợ sản xuất nông sản. Đầu tư công vào nông thôn không chỉ tạo việc làm mà còn nâng cao năng suất xã hội và tính cạnh tranh của cả nền kinh tế.
Chính sách vĩ mô cần kết hợp hài hòa giữa ổn định kinh tế và thúc đẩy chuyển đổi nông thôn, coi đây là nhiệm vụ trung tâm trong chiến lược phát triển bền vững. Việc tận dụng các FTA để thúc đẩy xuất khẩu nông sản cần đi cùng với nâng cao năng lực đàm phán, xây dựng thương hiệu vùng miền, và phát triển hạ tầng kiểm định chất lượng – những điều chỉ có thể thành công nếu có sự vào cuộc đồng bộ từ trung ương đến địa phương, từ khu vực công đến tư nhân.
Những tháng cuối năm không chỉ là tăng tốc mà còn là thử thách bản lĩnh điều hành
Theo báo laodong.vn ngày 24/9/2025 dẫn nguồn trong báo cáo về triển vọng kinh tế Việt Nam vừa công bố vào gần cuối tháng 9, bộ phận nghiên cứu thị trường và kinh tế toàn cầu Ngân hàng UOB (Singapore) cho biết, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế của Việt Nam tăng mạnh 7,96% so với cùng kỳ trong quý II/2025 (so với mức điều chỉnh 7,05% trong quý I/2025), vượt qua dự báo 6,85% của hãng tin Bloomberg và 6,1% của chính UOB trước đó.
Do đó, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa quan trọng để hoàn thành mục tiêu tăng trưởng kinh tế (GDP) cả năm 2025 là hơn 8% và mở ra cơ hội bứt phá cho năm 2026. Tuy nhiên, để quý IV/2025 thực sự trở thành giai đoạn tăng tốc, cần sự điều hành quyết liệt, phối hợp hiệu quả và tầm nhìn chiến lược.
Trong đó, cần:
Tăng tốc giải ngân đầu tư công, ưu tiên cho hạ tầng nông thôn và liên kết vùng;
Tái cấu trúc thu hút FDI, tập trung vào công nghệ cao và chuỗi giá trị nông nghiệp thông minh;
Cải thiện tiêu dùng nông thôn thông qua tín dụng tiêu dùng, đào tạo kỹ năng và nâng thu nhập;
Thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp và quản trị nông thôn.
Chỉ khi khu vực nông thôn được “kéo gần” với các trung tâm tăng trưởng bằng hạ tầng, công nghệ và thể chế, nền kinh tế Việt Nam mới có thể bước vào năm 2026 với một nền tảng tăng trưởng không chỉ cao hơn mà còn bền vững và bao trùm.
Tăng trưởng không thể chỉ được đo bằng những con số GDP ngắn hạn, mà cần được đánh giá qua mức độ lan tỏa của phát triển tới từng cộng đồng, đặc biệt là người dân nông thôn – nơi vẫn chiếm gần 60% dân số cả nước. Việc gia tăng xuất khẩu nông sản, mở rộng thị trường quốc tế sẽ chỉ thực sự có ý nghĩa khi đời sống người nông dân được nâng cao, nông thôn phát triển toàn diện và bền vững, và nông nghiệp có khả năng cạnh tranh thực sự trên nền tảng đổi mới sáng tạo.
Do đó, quý IV/2025 không chỉ là thời điểm để “tăng tốc” về mặt kỹ thuật mà còn là phép thử đối với năng lực quản trị vĩ mô, khả năng điều phối chính sách và quyết tâm cải cách thể chế. Những thành quả đạt được trong chín tháng đầu năm là tiền đề quan trọng, nhưng vẫn chưa đủ. Cần sự bứt phá thực chất, đi vào chiều sâu – đặc biệt trong cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả thực thi chính sách và gia tăng tính kết nối giữa trung ương và địa phương.
Một nền kinh tế có thể đứng vững trước bất ổn toàn cầu chỉ khi nó có nội lực mạnh. Và nội lực đó không đến từ vài “cực tăng trưởng” tập trung, mà phải được nuôi dưỡng từ sự phát triển đồng đều, bao trùm – đặc biệt ở nông thôn, nơi giữ vai trò nền tảng của cấu trúc kinh tế - xã hội Việt Nam. Từ góc nhìn đó, phát triển kinh tế cuối năm 2025 không thể tách rời chiến lược phát triển nông thôn: vừa là điều kiện, vừa là mục tiêu cốt lõi của tăng trưởng quốc gia trong giai đoạn mới.
V.X.B
