Năm 1991, khi người mẹ già của Nguyễn Thùy qua đời, anh chưa kịp lo xong đám tang, thì đã ngất xỉu lại vào viện cấp cứu… Nhưng đỉnh điểm là năm 1993, Nguyễn Thùy lại sốt và gia đình đưa vào bệnh viện Bạch Mai cấp cứu nằm bệt 24 ngày. Dạo đó, Hà Nội đang có sốt dịch virus, nhiều người bị, nhưng không có ai sốt dịch mà nằm mê man tới gần một tháng cả. Các bác sĩ khuyên gia đình nên chuyển Thương binh Nguyễn Thùy sang Viện Quân y 108 (nay là Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), hi vọng sẽ tìm ra nguyên nhân và có phương tiện điều trị tốt hơn.
Hồi ấy, cả Hà Nội mới chỉ có Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô là được trang bị máy chụp cắt lớp, nhưng bệnh nhân phải xếp hàng tới 3 tuần mới đết lượt. Lãnh đạo Viện Quân y 108 đã viết thư riêng nhờ chụp theo dạng “cấp cứu”. Khi xem kết quả, các bác sĩ hết sức ngạc nhiên, bởi trong sọ não của Nguyễn Thùy có tới 4 dị vật, trong đó có 3 mảnh đạn nhọn như mũi tên và 1 viên bi. Có dị vật đã khiến vết thương mưng mủ và thành ổ áp xe to bằng quả trứng vịt. Người ta không hiểu sao người Thương binh này vẫn còn sống được!
Tối hôm đó, sau khi hội chẩn và thống nhất với gia đình, các bác sĩ quyết định phẫu thuật hộp sọ cho Thương binh Nguyễn Thùy ngay trong đêm. Nhưng khi Bác sĩ Ngạn hỏi bệnh nhân “Anh bị thương ở đâu”? Nguyễn Thùy trả lời yếu ớt “Tôi bị ở mặt trận thượng Lào” và giơ được cánh tay lên. Thấy anh vẫn còn tỉnh như vậy, Bác sĩ quyết định rời ca mổ tới sáng hôm sau, để có thời gian chuẩn bị tốt hơn. Nhưng hôm sau, 22/7/1993, thứ Ba, cũng chính là ngày giỗ lần thứ 20 người cha của Nguyễn Thùy (cụ Nguyễn Hữu Thuyết mất ngày Mùng 9 tháng 6 năm Quý Sửu – 1973). Sợ có điềm xui, "trùng vận đen" chẳng lành, sau khi trợ giúp y tá cạo trọc đầu cho chồng, chị Cúc đã về nhà mua chút lễ vật và thắp hương cầu mong bình an cho cả nhà.
Những ảnh minh hoạ bài viết do tác giả cung cấp.
Ca phẫu thuật do Bác sĩ Nguyễn Phương Tri là Trưởng kíp mổ, Bác sĩ Hậu và Bác sĩ Chính là 2 phụ mổ, Bác sĩ Khánh gây mê. Gần 40 cán bộ nhân viên của Trường Bách khoa cùng đến trực bên ngoài phòng mổ. Họ đứng ngoài hành lang, ngồi trên bậc cầu thang bệnh viện. Thời gian kéo dài cả buổi sáng, căng thẳng, lo lắng và hồi hộp. Gần trưa, bác sĩ Khánh mang ra một cái hộp nhỏ, lót giấy chỉ vào 4 dị vật dính máu vừa được lấy ra trong đầu Thương binh Nguyễn Thùy. Chúng gồm 2 mảnh kim loại sắc nhọn và 2 mảnh xương vỡ từ nhiều năm trước, găm vào hộp sọ, đã bị vôi hóa. Đặc biệt, là cái túi áp xe mủ to hơn quả trứng vịt, có 2 cuống, khiến ai nhìn cũng thấy ghê sợ.
Khoảng 14 giờ chiều cùng ngày, tại phòng hậu phẫu Nguyễn Thùy đã tỉnh lại. Câu đầu tiên anh hỏi vợ mình là: “Đã làm giỗ ông chưa?” Khiến chị Cúc mừng rơi nước mắt. Phòng bệnh điều kiện vô trùng tốt, nên sức khỏe của anh hồi phục nhanh và đầu óc tỉnh táo.
Tuy nhiên, sau 4 ngày, khi Nguyễn Thùy chuyển ra phòng bệnh thường, thì vết mổ của anh lại bị sưng to và nhiễm trùng não thất. Bệnh nhân sốt tới 41 độ và nằm hôn mê. Các bác sĩ đến khám, xem vết mổ, ai cũng lắc đầu lo lắng. Bởi não thất điều hành toàn bộ trí nhớ của con người ta, nếu nhiễm trùng thì làm sao mà sống được.
Bác sĩ Trưởng khoa điều trị nói với chị Cúc: Chồng cô bây giờ là bệnh nhân nặng nhất ở đây. “Nếu có thể, cô nên mua Claforan (là loại kháng sinh, do Nga và Pháp hợp tác sản xuất, rất quý hiếm hồi đó), 45.000 đồng/ lọ, điều trị cho anh ấy 10 ngày xem sao”. May mắn sao, anh Lệ người phụ trách cung ứng nguồn thuốc của Viện 108 lại có người nhà điều trị cùng phòng bệnh. Chị Cúc liền nhờ anh Lệ mua 20 lọ biệt dược Claforan cho chồng, với giá 900.000 đồng. (Hồi đó, đấy là một khoản tiền lớn, mua được gần 4 chỉ vàng). Thêm nữa, mỗi ngày anh Thùy phải truyền 5 chai dịch của Pháp (giá 14.000 đồng/ chai), nếu truyền loại dịch do nội địa sản xuất thì anh bị sốc. Như vậy, mỗi ngày chỉ riêng biệt dược kháng sinh và chai dịch mua ngoài tiêu chuẩn Thương binh đã tốn 160.000 đồng.
Sau 10 ngày liên tục kháng sinh biệt dược, thì Nguyễn Thùy đã hết sốt, nhưng vẫn còn hôn mê và chưa biết gì. Vài hôm sau, toàn thân anh bắt đầu lở loét và chảy nước vàng. Không mặc được quần áo, người bệnh phải nằm trần truồng trên bàn với những dây truyền dịch, truyền thuốc, dẫn nước tiểu, hút dịch não tủy… bông băng đầy người. Chị Cúc chăm chồng cả ngày và thức trắng nhiều đêm. Người thân và bạn bè tới thăm, đều xác định là đến để nhìn mặt Nguyễn Thùy lần cuối cùng. Nhưng vì lo tái phát nhiễm trùng, nên mọi người đều phải đứng xa và nhìn qua cửa kính.
Tới khi Nguyễn Thùy tỉnh lại, thì nan giải nhất là chuyện không thể tự đi vệ sinh được, vì não chưa điều khiển được cơ thể theo ý muốn, cực khổ vô cùng… Thêm hàng chục ngày nữa, chị Cúc phải lấy ngải cứu, chườm nóng xoa bóp cho chồng, muốn di chuyển thì nhờ 2 người anh rể là anh Thông và anh Dỹ thay nhau bế, hoặc xốc nách…
Tổng cộng sau 33 ngày đêm, thì Nguyễn Thùy được xuất viện. Các bác sĩ đều sĩ đều nói nhỏ với chị Cúc rằng: Cần theo dõi tiếp và xác định tâm lý trước những tiên liệu xấu. Sau phẫu thuật sọ não, nhiều người khi vết thương có lành cũng có thể bị liệt tứ chi và phải nằm một chỗ suốt đời.
Vượt qua “Đại hạn tuổi 49” là nhờ Tâm đức!
Nhà neo người, lại thêm con nhỏ, chị Cúc đã huy động hết cả anh em con cháu nội ngoại, thậm chí phải đón cả mẹ ở Thái Bình lên chăm sóc cho chồng. Ngoài chuyện lo từng bữa ăn, giấc ngủ, mua đủ các loại thuốc, chị Cúc còn đến chùa làm lễ cầu an. Sư trụ trì ái ngại bảo: “Anh Thùy không chết được đâu, nhưng còn gian truân lắm đấy”. Chị Cúc lo lắng hỏi lại: “Thưa thầy, sao biết ạ”? “Vì khi xin âm dương, 2 đồng đài cứ dính vào nhau”.
Quả nhiên 3 ngày sau, người anh rể là sĩ quan Quân đội chăm sóc hằng ngày đã phát hiện ra vết mổ trên đầu Thương binh Nguyễn Thùy chảy rất nhiều nước vàng và cả mủ ra gối nằm. Cả nhà lại vội vàng xúm nhau hối hả vào đưa anh trở lại Viện Quân y 108.
Các bác sĩ khám xong hội chẩn. Có người bảo phải mổ, nhưng cũng có người bảo thể trạng người Thương binh này yếu như vậy, mổ lại khó bảo toàn tính mạng. Họ lấy ý kiến gia đình và cuối cùng mọi người quyết định: Chích mủ, rồi dùng 140 viên kháng sinh liều cao. Ơn trời, sau một tuần nằm viện nữa, thì vết mổ cũng lành lại và Nguyễn Thùy được trở về nhà. Thần chết đã chịu thua anh!
Trước khi xuất Viện Quân y 108, các bác sĩ khuyên gia đình nên đưa Nguyễn Thùy đi khám để xác định lại mức độ thương tật. Kể từ ngày bị thương, anh vẫn đang hưởng tiêu chuẩn Thương binh 2/4, mất sức 67% vĩnh viễn. Nhưng sau khi phẫu thuật lại sọ não, ai cũng bảo Nguyễn Thùy có đủ căn cứ đề nghị cơ quan chức năng nâng cấp thương tật là Thương binh nặng, được hưởng tiêu chuẩn có người chăm sóc riêng và Nhà nước nuôi suốt đời. Nhưng Nguyễn Thùy đã gạt đi: “Mình không chết, là may mắn hơn nhiều người khác rồi”!
Sau khi về nhà, nghe lời khuyên bảo của một người bạn, Thương binh Nguyễn Thùy bắt đầu tập phục hồi chức năng bằng cách “Vẫy tay chữa bệnh” theo Đạt ma dịch cân kinh. Kiên trì tập luyện và cường độ tăng dần, mỗi ngày 3 lần sáng, chiều và tối anh vẫy tay tới 13.000 lần. Điều kỳ diệu đã diễn ra: Nguyễn Thùy cảm giác mình đang “thay da đổi thịt”, chân tay anh bong ra một lớp như rắn lột xác.
Vượt qua “Đại hạn tuổi 49” không chết, Ngày 15 tháng 10 năm ấy, Nguyễn Thùy bắt đầu đi làm lại ở Trường Đại học Bách Khoa. Nếu không nói, thì không ai biết rằng anh vừa qua cuộc phẫu thuật sọ não. Cơ thể anh đã phục hồi và trở lại bình thường, khỏe như hồi làm cán bộ Đoàn trường. Nguyễn Thùy tiếp tục công tác cho tới năm 61 tuổi mới nghỉ hưu…
Điều kỳ lạ nữa là năm nay dù đã bước qua tuổi 80 và hiện trong não người Thương binh Nguyễn Thùy, dù đã qua mấy lần phẫu thuật, vẫn còn một viên bi từ bom Mỹ năm xưa, nhưng trí nhớ lại không hề giảm sút. Ông vẫn còn nhớ được hàng trăm số điện thoại của bạn bè và người thân.
Bà Nguyễn Thị Cúc tâm sự rằng: Sở dĩ chồng mình vượt qua được “Đại hạn tuổi 49” không chết, đó là nhờ tâm đức: Ông đã luôn sống lương thiện và làm việc hết mình vì cộng đồng. Ông bà luôn tâm niệm rằng ở hiền sẽ gặp lành. Còn nhớ mấy chục năm thầy giáo Nguyễn Thùy làm lãnh đạo Phòng Quản lý sinh viên, nhưng chưa hề nhận của ai một điếu thuốc hay gói quà cảm ơn. Đã vậy, ông còn nhiều lần cứu giúp, giải oan cho các sinh viên không may vướng vào những vụ việc “tình ngay lý gian”.
Ví dụ, có một sinh viên nghèo ở Hải Dương học giỏi, bị mọi người nghi ngờ là ăn cắp xe. Do áp lực của dư luận, nhà trường phải tạm thời cho thôi học. Nguyễn Thùy đã trực tiếp về tận quê của sinh viên này tìm hiểu và xác minh. Thấy gia đình sống rất nền nếp, hàng xóm ai cũng khen ngợi. Xác định sinh viên đã bị oan, ông đề nghị nhà trường nhanh chóng khôi phục lại quyền lợi chính đáng cho sinh viên đó. Sau này, người ấy có học vị Tiến sĩ, làm việc ở một cơ quan uy tín của Chính phủ. Lại có những sinh viên, sau khi được Nguyễn Thùy cứu giúp, thay đổi số phận, đã khóc và bảo: “Em biết ơn thầy suốt đời, vì là người đã sinh ra chúng em lần thứ hai”.
Cũng vì tâm đức, mà năm 1993 sau khi Thương binh Nguyễn Thùy phẫu thuật sọ não, thấy anh không có khả năng hồi phục, trong khi hoàn cảnh kinh tế gia đình kiệt quệ; Phòng Tổ chức Cán bộ của Trường Đại học Bác khoa Hà Nội đã thống nhất với nhau, làm sẵn Quyết định cho ông về nghỉ một cục, để có một khoản tiền lo cho gia đình. Nhưng khi điều kỳ diệu đến, thấy Nguyễn Thùy khỏe lại, họ hủy Quyết định, để ông tiếp tục công tác tới khi nghỉ hưu.
Có một ngôi nhà hạnh phúc ở tuổi xế chiều
Vợ chồng ông bà Nguyễn Thùy – Nguyễn Thị Cúc kết hôn tháng 12/1974. Đến tháng 2/1976, họ sinh con gái đầu lòng là Nguyễn Thái Hà, có bằng Tiến sĩ Kỹ thuật điện tử, hiện là Giảng viên của Đại học Bách khoa Hà Nội. Tháng 10/1978 họ sinh con gái thứ 2 là Nguyễn Thị Thu Phương, là Thạc sĩ Điện tử Viễn thông hiện công tác ở Bộ Khoa học và Công nghệ (Bộ Thông tin và Truyền thông cũ). Tháng 11/1982, sinh con gái thứ ba là Nguyễn Thu Vân, sau khi tốt nghiệp Khóa 45 của Đại học Bách Khoa, đã ở lại trường làm Giảng viên và năm 2017 đã lấy bằng Tiến sĩ Kỹ thuật Y sinh bên Australia.
Để giúp các con mình học tập tốt, từ năm 1991 bà Nguyễn Thị Cúc đã tự tổ chức Lớp học thêm với quy mô nhỏ và luyện thi ngay tại nhà. Bà mời các thầy giỏi, có uy tín trong trường về giảng dạy. Tiếng lành đồn xa, nhiều bạn bè đồng nghiệp cũng gửi con cháu đến học. Nhờ thế, các con cháu của ông bà đều học giỏi, khi đi Đại học đều đỗ điểm cao, trúng tuyển nhiều trường. Về kinh tế cũng có thêm thu nhập trang trải cho cuộc sống gia đình. Sau 15 năm tổ chức lớp dạy thêm tại nhà, khi các con đã trưởng thành, bà Cúc cũng thông bao giải tán lớp học này. Để có tiền trợ giúp vợ con, Thương binh Nguyễn Thùy đã dành thời gian buổi tối cuốn dây biến thế cho nhà trường. Ông miệt mài làm trong 10 năm liền, từ năm 1984 đến năm 1993, khi đổ bệnh phải đi cấp cứu và mổ sọ não mới thôi công việc này. Đó cũng chính là thời gian bà Cúc mở “Lò luyện thi” ở nhà, nên gia đình ông không lo bị đói.
Một điều trùng lặp thú vị là cả 3 chàng rể của ông bà đều là kỹ sư tốt nghiệp ngành Điện tử Viễn thông của Đại học Bách khoa Hà Nội. Như vậy, có thể nói thật hiếm có một gia đình nào ở Việt Nam mà cả bố mẹ và các con, có tới 8 người đều tốt nghiệp Đại học Bách khoa, như gia đình ông bà Nguyễn Thùy – Nguyễn Thị Cúc! Các con của ông bà đã sinh được 3 cháu gái và 3 cháu trai. Có 2 cháu gái lớn đã vào Đại học, trong đó 1 cháu hiện đi du học ở nước ngoài. Các cháu còn lại đều đang học Phổ thông trung học. Tất cả đều khỏe mạnh, thông minh, chăm ngoan và học giỏi.
Trước khi nghỉ hưu năm 2007, Kỹ sư Nguyễn Thị Cúc có 23 năm là Giảng viên Thực nghiệm của Bộ môn Vật lý Đại cương Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, trước đó có 9 năm công tác tại Viện Kỹ thuật Giao thông. Sau khi nghỉ hưu, từ năm 2008 bà được Chi bộ nơi cư trú tín nhiệm bầu vào Cấp uỷ liên tiếp nhiều nhiệm kỳ. Năm 2015 bà chuyển sang tham gia công tác Người cao tuổi, là Uỷ viên thường vụ Hội Người cao tuổi phường Bách Khoa từ 2015 đến nay. Ngoài ra, bà Nguyễn Thị Cúc còn là Phó Chủ tịch của Hội Cựu giáo chức Viện Vật lý Kỹ thuật - Đại học Bách Khoa Hà Nội.
*
Ngồi trò chuyện tại ngôi nhà số 10, hẻm 40/60/11 Tạ Quang Bửu, phường Bạch Mai, thành phố Hà Nội, Thương binh Nhà giáo Nguyễn Thùy tâm sự: Đời này, kiếp này tôi biết ơn người vợ tào khang của mình. Nếu không có bà ấy, thì tôi đã chết từ lâu rồi và không có hạnh phúc gia đình như ngày hôm nay!
Cả vợ và các con tôi đều ủng hộ việc công bố cuốn nhật ký chiến trường “Ghi vội trên mâm pháo” này. Đây cũng là dịp tôi tri ân và nhớ về những đồng đội cũ, một thời sống chết chiến đấu cùng nhau ở đơn vị Pháo cao xạ phòng không Tây Bắc xưa. Những ai đi qua chiến tranh còn sống, năm nay cũng đã ở tuổi trên dưới 80 cả rồi. Đặc biệt, chúng tôi muốn có lời tri ân các thế hệ Lãnh đạo, những anh chị đồng nghiệp; cùng bạn bè và nhiều thế hệ Sinh viên của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, đã cùng gia đình tôi trải qua bao kỷ niệm buồn vui đáng nhớ – Nhà giáo Thương binh Nguyễn Thùy xúc động như muốn khóc.
Hà Nội, 12/11/2025
Đ.V.H
