BB

Xin chữ đầu năm - Nét đẹp văn hoá trọng tri thức của người Việt

avatar
Cùng với tục khai bút đầu năm, dân ta còn có thói quen xin chữ và cho chữ vào những ngày Tết cổ truyền của dân tộc. Đây là một nét đẹp văn hóa được lưu truyền từ bao đời nay, được xem là thiêng liêng, một việc quan trọng trong gia đình, thể hiện truyền thống hiếu học của người Việt, sự trọng chữ nghĩa, trọng tri thức và cũng là mong muốn xin được con chữ lấy may mắn, cầu một năm tài lộc, phúc thọ đầy nhà.

dt1vm1-1738312797.jpg

Xin chữ Xuân Giáp ở khu vực Hồ Văn (Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội). Ảnh: qdnd.vn

 

Từ ngày mùng 2 Tết, ở các phố Hà Nội như Bà Triệu, Lý Thường Kiệt, Văn Miếu,... thường bắt đầu diễn ra hoạt động cho chữ đầu năm. Đặc biệt ấn tượng nhất là ở Văn Miếu Quốc Tử Giám, đến đây, bạn luôn cảm nhận được một không khí rất náo nhiệt của những người đến xin chữ, đông đúc và hồ hởi. Ngày Tết cũng trở nên ấm áp hơn với sắc đỏ sắc vàng của giấy viết, của những nét chữ ông đồ và nét tươi vui hân hoan của người xin được chữ như ý muốn, cầu mong một năm mới an khang, vạn sự như ý. Thói quen này không biết có từ bao giờ nhưng nhiều người  thường xin chữ Trí, Tài, Nhẫn, Thành, Cát, Phúc, Học, Đỗ, Đăng Khoa…Phần đông chọn mua chữ viết sẵn giá 120.000 - 150.000đ.
Tục xin chữ, xin câu đối ngày đầu năm dù bước vào kinh tế thị trường, công nghệ số, hội nhập sâu rộng với những biến động khó lường, vẫn còn tồn tại theo cùng năm tháng và theo những thói quen ngày lễ Tết của người Hà Nội, nên:

“Mỗi năm hoa đào nở
lại thấy ông Đồ già
bày mực tàu giấy đỏ
bên phố đông người qua,”

Tại TPHCM, Phố ông đồ nằm cạnh góc ngã tư đường Phạm Ngọc Thạch - Nguyễn Thị Minh Khai (bên hông Nhà văn hóa Thanh niên Thành phố, quận 1) được duy trì tổ chức cũng vào các dịp dịp đầu năm mới, là không gian văn hóa xin chữ và cho chữ truyền thống của người dân thành phố từ nhiều năm qua. Theo các nhà nghiên cứu văn hóa thì tục xin chữ ở vùng đất Nam bộ bắt nguồn từ thế kỷ thứ 17, tức có từ thời chúa Nguyễn vào khai phá vùng đất phương Nam.

dt2hcm2-1738313490.jpg

Người dân xin chữ tại phố ông đồ TP Hồ Chí Minh bên cạnh Nhà văn hóa Thanh niên thành phố. Ảnh: Internet.

 

Trong những năm gần đây, phố ông đồ TPHCM đã trở thành một địa chỉ thường xuyên tới lui của người dân thành phố và các tỉnh lân cận đến xin chữ đầu năm.

Nói đến xin chữ đầu năm, từ trước đến nay người ta đều xin chữ thư pháp bằng từ Hán Việt nhưng càng ngày bạn cũng có thể thay bằng chữ Quốc ngữ nhưng lại viết theo dạng thư pháp cũng được ưa thích.

Sau khi đã xin được chữ thì thầy đồ sẽ giảng giải ý nghĩa của từng nét chữ mà họ xin để người xin hiểu hết được những ý nghĩa sâu sắc trong đó. Từ đó những người xin chữ sẽ hiểu thêm được một nét đẹp văn hoá dân tộc có từ xa xưa.

Theo mấy ông đồ Câu lạc bộ Thư Pháp UNESCO Hà Nội cho biết từ nhiều năm nay, khách hàng xin nhiều nhất 4 chữ là: Tâm, Phúc, Đức, Nhẫn.

Tùy vào cá tính, nghề nghiệp, lứa tuổi mà người ta thường xin những chữ khác nhau. Người đi học thường xin chữ Trí, Tài, Đăng khoa... Người buôn bán, kinh doanh xin chữ Lộc, Tín, Phát... Người cầu thành công xin chữ Thành, Đạt,...; người muốn rèn khả năng chịu đựng xin chữ Nhẫn...

Xin chữ tặng người già, người ta xin chữ Thọ; xin chữ tặng gia đình, người ta xin chữ Phúc, Tâm, An; xin chữ cho con cái, người ta xin chữ Trí; xin chữ cho cha mẹ, người ta xin chữ Hiếu.

Các chữ được xin thường là chữ Nho - đây là truyền thống từ xưa tới nay. Chỉ đến gần đây, người ta mới xin cả chữ Quốc ngữ vì loại chữ này có ưu thế là thông dụng, dễ đọc, dễ hiểu. Còn các chữ Nho không chỉ có mặt chữ lạ lẫm với phần lớn mọi người, lại mang nhiều tầng ý nghĩa.

Mỗi chữ thư pháp, người viết đều thể hiện tâm hồn, tài năng và trí tuệ của mình. Người chơi chữ phải có cái nhìn sâu sắc, tinh tế, hoài cổ mới thấy được nét đẹp ẩn hiện sau những con chữ uyển chuyển bay lượn. Tâm trạng, tính cách của người viết thế nào sẽ được thể hiện ngay trên đường nét con chữ. Viết thư pháp nếu có nét chữ đẹp rồng bay phượng múa các ông đồ sẽ chinh phục được lòng người. Còn việc giữ được lòng người hay không chính là cái tâm trong thư pháp.

Xưa, những người được mọi người xin chữ là những nho sĩ, những thầy giáo, thầy đồ có tiếng hiền tài, đức độ, học rộng biết nhiều, viết chữ đẹp. Người xin chữ vừa mong được phúc của người cho chữ, vừa mong xin được chữ đúng với tâm nguyện phấn đấu của gia đình, bản thân.

 Ngày nay, người trẻ tỏ ra là những người chuộng chữ nghĩa, đôi khi chỉ là sở thích được sở hữu một vật có ý nghĩa về treo trong nhà – nhưng dù gì, đó cũng là một sở thích đẹp, hâm nóng thêm một nét nhân văn trong văn hóa Việt đã một thời bị phai nhạt. Từ chỗ chỉ có vài mâm chiếu của các cụ đồ mái tóc bạc trắng như cước giờ có cả những ông đồ còn ở lứa tuổi thanh niên. Nói là trẻ nhưng họ vẫn tạo được cho mình cái “thần lực” trên đầu bút, hy vọng mang lại may mắn cả năm, ứng nghiệm với người xin chữ đầu Xuân.

V.X.B