Hà Nội không chỉ là Thủ đô với nét đẹp cổ kính và văn hóa phong phú, mà còn là nơi có nhiều vùng trồng sen trải rộng khắp các quận huyện, thị xã. Sen, loài cây mang lại hiệu quả kinh tế cao, không chỉ làm nên nét đẹp rất riêng của Thủ đô mà còn đóng góp quan trọng vào nền kinh tế nông nghiệp và du lịch sinh thái của Hà Nội.
Giá trị kinh tế và văn hóa của sen
Hoa sen (Nelumbo nucifera Gaertn) là một loài thực vật phổ biến và có lịch sử trồng trọt lâu đời ở Việt Nam. Các bộ phận của cây sen từ củ, ngó, hoa, hạt, lá đều có thể được sử dụng làm thực phẩm và dược liệu. Đối với người Việt, hoa sen không chỉ đẹp mà còn mang giá trị đặc biệt về tâm linh và tôn giáo, được coi là quốc hoa của Việt Nam. Hoa sen thường được trồng nhiều ở các ao hồ để trang trí cảnh quan và tạo nên các điểm du lịch sinh thái mang lại lợi nhuận kinh tế cao.
Hoa sen bách diệp bao giờ cũng làm ta xao xuyến
Khuyến khích chuyển đổi trồng sen
Những năm gần đây, Hà Nội đã khuyến khích nông dân chuyển đổi một số diện tích đất thấp trũng và đất ruộng bỏ hoang hóa lâu năm sang trồng sen. Theo thống kê, diện tích trồng sen tập trung trên địa bàn thành phố hiện nay lên tới trên 600 ha, tập trung tại các địa phương như Mỹ Đức, Mê Linh, Ba Vì, Phúc Thọ, Ứng Hòa, Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Quốc Oai.
Sen Hồ Tây - Biểu tượng và giá trị
Sen Hồ Tây từ lâu đã nổi tiếng với câu ca dao “Đấy vàng, đây cũng đồng đen/Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ”. Đặc biệt, giống sen bách diệp ở Hồ Tây với khoảng trăm cánh nở rất to, màu hồng nhạt, hương thơm ngát đã trở thành biểu tượng của Hà Nội. Không chỉ mang vẻ đẹp tinh tế, sen Hồ Tây còn có giá trị kinh tế cao nhờ vào đặc điểm thổ nhưỡng và điều kiện thủy thổ đặc biệt của vùng này.
Sản phẩm từ sen và văn hóa ẩm thực Hà Nội
Người Hà Nội yêu sen không chỉ vì dáng hình, hương thơm và ý nghĩa tâm linh mà còn bởi sự tận hiến của sen trong ẩm thực. Hạt sen được người Hà Nội kết hợp với các đặc sản khác tạo nên những món ăn độc đáo như xôi cốm hạt sen, xôi vò hạt sen, chim bồ câu hầm hạt sen, chè hạt sen. Mứt sen, một món ăn không thể thiếu trong lễ vật ăn hỏi, cũng là biểu tượng của sự cát tường và ngọt ngào.
Phát triển nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái
Hà Nội đã và đang đẩy mạnh phát triển cây sen ở nhiều huyện ngoại thành, kết hợp với du lịch sinh thái và làm nguyên liệu cao cấp cho ngành dệt may, chế biến hương liệu, tinh bột. Nghệ nhân Phan Thị Thuận ở xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức, đã sản xuất tơ sen “độc nhất vô nhị” ở Việt Nam. Trà sen Tây Hồ cũng nổi tiếng với hương vị đặc trưng, thu hút du khách từ khắp nơi.
Bảo tồn và phát triển giống sen quý
Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội đã hợp tác với UBND quận Tây Hồ để khôi phục và bảo tồn giống sen bách diệp nổi tiếng của Hồ Tây. Dự án trồng sen tại các hồ nhỏ ở quận Tây Hồ không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển du lịch sinh thái. Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã hỗ trợ quận Tây Hồ 7.000 cây giống sen bách diệp và tổ chức các buổi tập huấn cho người dân về kỹ thuật trồng và chăm sóc sen.
Định hướng phát triển bền vững
Trong thời gian tới, Hà Nội dự kiến sẽ tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp, trong đó cây sen là một trong những cây trồng được ưu tiên. Thành phố chú trọng vào việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất cây sen và hỗ trợ các hợp tác xã nông nghiệp thực hiện các mô hình chuyển đổi cây trồng năng suất thấp sang trồng sen đa giá trị. Mục tiêu là nâng cao giá trị và tính bền vững của sản phẩm nông nghiệp, đồng thời phát triển du lịch sinh thái gắn với nông nghiệp đô thị.
Hà Nội đang tập trung phát triển cây sen như một phần trong chiến lược tái cơ cấu ngành nông nghiệp, hướng tới một nền nông nghiệp bền vững và phát triển kinh tế địa phương. Dự kiến, đến năm 2025, diện tích canh tác hoa, cây cảnh toàn thành phố sẽ đạt khoảng 9.000 ha, với nhiều diện tích trồng sen mới được mở rộng tại các huyện như Quốc Oai, Mỹ Đức, Phú Xuyên, Phúc Thọ, Ứng Hòa.
