Cùng với sự chờ đợi của nông dân Tây Nguyên, các hộ nông dân Đắk Nông cũng chuẩn bị để khoảng 3 tháng nữa sẽ vào mùa thu hoạch cà phê. Tuy nhiên, trước những biến động của giá mặt hàng này, nhiều doanh nghiệp, HTX lo ngại thiếu nguồn cung cà phê đạt chuẩn khi thị trường thu mua càng khắt khe hơn.
Những khó khăn trong thu mua cà phê tươi
Ông Võ Đình Danh, Giám đốc HTX Nông lâm nghiệp Đắk Mil, huyện Đắk Mil cho biết, từ niên vụ 2023-2024, giá cà phê thị trường trong nước và quốc tế tăng đột biến nên gặp nhiều khó khăn trong thu mua cà phê tươi. Giá cà phê hiện đã vượt mức 110 ngàn đồng/kg. Đây là mức giá kỷ lục từ trước đến nay đối với ngành hàng này. Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp ở Đắk Nông lại không thể vui hơn vì mối lo thiếu nguồn cung cà phê sạch.
Việc cà phê hái xanh gây ảnh hưởng chất lượng thu mua.
Tiêu chuẩn của các HTX cung cấp nguyên liệu và chế biến cà phê đặc sản luôn cần nguồn cà phê quả tươi sản xuất theo các tiêu chuẩn 4C và hữu cơ… Bên cạnh tiêu chuẩn khắt khe về cà phê sạch, các HTX thu mua cũng cần có tỷ lệ quả chín đạt tối thiểu từ 80 - 100%. Thế nhưng, vụ mùa vừa qua, nhiều nông dân hái cà phê tỷ lệ quả chín chỉ khoảng 60 - 70% với nguyên nhân điển hình vì lo sợ mất trộm. Cà phê hái sớm khiến các HTX thu mua gặp khó khăn trong việc chọn nguồn cà phê đạt chuẩn. Nói về vụ mùa sắp tới, ông Danh lo ngại cho biết thêm: “Chúng tôi đặt mục tiêu mua vào khoảng 100 tấn cà phê nhân sạch cung cấp cho đối tác và chế biến cà phê bột cho niên vụ 2024 - 2025. Chúng tôi lo ngại khó mua đủ số lượng trên với tình trạng cà phê hái xanh như hiện nay”.
Nông dân hái lựa để đảm bảo chất lượng nguồn cung.
Bên cạnh việc cà phê hái xanh, yếu tố chênh lệch giá giữa sản xuất cà phê thông thường và cà phê sạch cũng là rào cản gặp khó trong thu mua và bán ra. Ông Trương Công Toàn, Giám đốc Doanh nghiệp tư nhân Toàn Hằng, huyện Đắk R’lấp cho biết, doanh nghiệp đang liên kết với nông dân trồng 10ha cà phê sạch, đạt 20 tấn cà phê nhân natural/vụ. Để sản xuất vườn cà phê đạt natural, nông dân mất rất nhiều công chăm sóc, chi phí sản xuất cao. Nông dân phải lựa quả chín hái trước, những quả xanh chờ đến khi chín mới hái. Hoặc nông dân phải chờ khi vườn đạt 100% quả chín mới hái. Tiếp đó, nông dân phải phơi trong nhà kính tới 15 - 20 ngày, gấp 2-3 thời gian so với cà phê nhân xô bình thường. Điều này làm tăng chi phí khá nhiều. Cụ thể tại doanh nghiệp của mình, ông Toàn chia sẻ: "Trước đây, chúng tôi bán cà phê bột natural với giá khoảng 120.000 đồng/kg là đối tác chấp nhận được, nhưng nay tăng lên 240.000 đồng/kg thì khó tiêu thụ. Vụ mùa tới, chúng tôi không chỉ lo ngại khâu thu mua mà còn lo về khâu tiêu thụ cà phê sạch vì giá đột biến". Cùng với hệ lụy của cà phê hái xanh đã làm giảm mạnh sản lượng cà phê sạch và về lâu dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của cà phê Việt Nam.
Giải pháp của các doanh nghiệp, HTX thu mua cà phê tại Đắk Nông
Đứng trước những khó khăn đó, nhiều doanh nghiệp, HTX đã chủ động liên kết với nông dân để có giải pháp tốt hơn cho cà phê thu hoạch.
Ông Võ Đình Danh, Giám đốc HTX Nông lâm nghiệp Đắk Mil, HTX đang vận động thành viên, nông dân mùa vụ tới không nên hái cà phê xanh. Vì hái cà phê xanh sẽ giảm năng suất, chất lượng cà phê, ảnh hưởng lâu dài đến uy tín cà phê đặc sản. “Chúng tôi đang phối hợp với nông dân và chính quyền địa phương để bảo vệ vườn cà phê. Hy vọng tỷ lệ quả chín đạt tiêu chuẩn tốt trong mùa thu hoạch tới”.
Doanh nghiệp hỗ trợ tập huấn kỹ thuật quản lý vườn cà phê theo hướng bền vững.
Doanh nghiệp tư nhân Toàn Hằng tại Huyện Đắk R'Lấp, Tỉnh Đắk Nông đã tập huấn kỹ thuật canh tác và quản lý vườn cà phê theo hướng bền vững tương ứng với tiêu chuẩn bền vững RA (Rainforest Alliance), 4C cho 1.000 nông dân tại Đắk Nông.
Anh Lê Văn Hoàng, Giám đốc Công ty TNHH MTV Cà phê Bazan Đắk Nông, TP. Gia Nghĩa chia sẻ những năm trước chúng tôi cộng thêm 10.000 – 20.000 đồng/kg cà phê sạch để nông dân chăm sóc vườn cây. Hiện tại, để chủ động nguồn cung phục vụ chế biến cà phê bột đạt OCOP 4 sao, chúng tôi đang liên kết với hơn 100 nông dân trồng 200ha cà phê sạch. Giá cà phê nhân xô đã có những biến động đáng kể trong thời gian gần đây không chỉ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong thu mua cà phê sạch mà còn tác động trực tiếp đến lợi nhuận của nông dân. Do đó, áp lực tạo ra sản phẩm cà phê sạch ngày càng lớn, ảnh hưởng đến nguồn nguyên liệu đầu vào của doanh nghiệp.
