Trong bối cảnh đó, hợp tác xã đã nổi lên như một giải pháp hữu hiệu, là nơi người nông dân liên kết, cùng nhau xây dựng "tấm lá chắn" vững chắc để chủ động quản trị rủi ro. Vai trò của hợp tác xã không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà đã được chứng minh bằng những mô hình thành công cụ thể trên khắp cả nước.
Hợp tác xã trong nông nghiệp là tổ chức kinh tế của những người nông dân cùng chí hướng, hoạt động trên nguyên tắc tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi.
Sức mạnh của hợp tác xã nằm ở khả năng tập hợp và sử dụng hiệu quả nguồn lực của tập thể, từ vốn, đất đai, nhân công cho đến kiến thức và công nghệ.
Theo thống kê, số lượng hợp tác xã nông nghiệp hiện đã vượt qua con số 20.000, trở thành lực lượng nòng cốt trong việc thay đổi tư duy sản xuất từ đơn lẻ, bị động sang liên kết, chủ động.
Phát huy vai trò của HTX trong quản trị rủi ro nông nghiệp (Ảnh minh hoạ)
Vai trò của hợp tác xã được thể hiện rõ nét qua những hành động cụ thể, giúp các thành viên chủ động đối phó với nhiều loại rủi ro.
Thứ nhất, quản trị rủi ro sản xuất và thiên tai. Hợp tác xã giúp các thành viên chuyển đổi từ tư duy sản xuất đơn lẻ sang một quy trình khoa học, có kế hoạch. Điển hình như Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Umiha ở Mộc Châu, Sơn La, đã chủ động đầu tư hệ thống nhà kính hiện đại, ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt để trồng dâu tây và các loại rau an toàn.
Nhờ đó, các thành viên không còn phải lo lắng về những cơn mưa đá hay sương muối bất thường, giảm thiểu rủi ro mất mùa lên tới 90%. Hợp tác xã cũng đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích hội viên sử dụng các giống cây trồng, vật nuôi chống chịu dịch bệnh tốt, giảm thiểu thiệt hại do các yếu tố bên ngoài.
Thứ hai, quản trị rủi ro thị trường và giá cả. Đây là một trong những vai trò quan trọng nhất của hợp tác xã. Khi hàng trăm, thậm chí hàng nghìn hộ nông dân cùng hợp nhất sản phẩm, hợp tác xã có được sức mạnh đàm phán vượt trội với các doanh nghiệp thu mua, siêu thị và các đối tác xuất khẩu. Hợp tác xã Bưởi da xanh Thạnh Mỹ, tỉnh Bến Tre, là một minh chứng.
Hợp tác xã đã ký kết hợp đồng tiêu thụ với các chuỗi siêu thị lớn, đảm bảo đầu ra ổn định với giá cả hợp lý cho các thành viên, giúp họ không còn phải rơi vào tình cảnh "được mùa mất giá".
Hợp tác xã còn chủ động tìm kiếm các kênh tiêu thụ mới, xây dựng thương hiệu, và cung cấp thông tin thị trường chính xác, giúp nông dân định hướng sản xuất theo nhu cầu.
Thứ ba, quản trị rủi ro tài chính và chính sách. Đây là một khía cạnh mà hợp tác xã thể hiện rõ sự chủ động của mình. Hợp tác xã đóng vai trò là "bộ mặt" đại diện cho người nông dân để tiếp cận các nguồn lực bên ngoài.
Tổ chức này có thể dễ dàng vay vốn ngân hàng hơn so với từng hộ riêng lẻ. Về bảo hiểm, nhiều hợp tác xã như Hợp tác xã Lúa chất lượng cao Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ, đã chủ động khuyến khích và hỗ trợ hội viên tham gia bảo hiểm nông nghiệp, đồng thời giúp họ làm các thủ tục phức tạp khi có thiệt hại.
Ngoài ra, việc hợp tác xã tiếp cận các nguồn tín dụng xanh hay các chương trình hỗ trợ của Nhà nước để đầu tư vào sản xuất bền vững cũng ngày càng trở nên phổ biến, mở ra hướng đi mới cho ngành.
Hợp tác xã không chỉ là một mô hình kinh tế mà còn là một công cụ quản trị rủi ro hiệu quả, giúp người nông dân chuyển từ thế bị động sang chủ động trước những biến động của tự nhiên và thị trường.
Bằng cách tăng cường sự liên kết, hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và kết nối thị trường, hợp tác xã là chìa khóa để xây dựng một nền nông nghiệp Việt Nam hiện đại, vững vàng và bền vững trong tương lai.
