Thế nhưng, để tận dụng tối đa cơ hội này và cạnh tranh sòng phẳng với các đối thủ mạnh như Thái Lan, chúng ta cần thẳng thắn đối mặt với những thách thức còn tồn tại.
Thách thức lớn nhất hiện nay là việc sản xuất còn manh mún, phụ thuộc nhiều vào tự nhiên. Khi sầu riêng ra hoa tự phát theo mùa, sản lượng thu hoạch sẽ dồn vào một thời điểm, dẫn đến tình trạng "trúng mùa, rớt giá" triền miên.
Bên cạnh đó, thị trường khó tính như Trung Quốc đòi hỏi chất lượng sản phẩm phải tuyệt đối an toàn, không có dư lượng độc hại, đồng thời phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kiểm dịch và truy xuất nguồn gốc.
Để giải quyết những vấn đề này và nâng cao giá trị sầu riêng Việt Nam, các chuyên gia đã đề ra một số giải pháp mang tính đột phá và cụ thể:
Một là, áp dụng kỹ thuật "né vụ" để tối ưu hóa lợi nhuận. Thay vì để sầu riêng ra hoa tự nhiên và thu hoạch rộ vào cùng một thời điểm, người nông dân cần chủ động điều khiển cây ra hoa rải vụ, đặc biệt là vào thời điểm vụ nghịch, tức là từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau.
Đây là thời kỳ mà sầu riêng ở các nước trong khu vực như Thái Lan và Campuchia chưa vào vụ thu hoạch, giúp sản phẩm của chúng ta không bị cạnh tranh và bán được với giá cao hơn hẳn. Kỹ thuật này cũng giúp người nông dân dễ dàng hơn trong việc chăm sóc và quản lý sâu bệnh.
Hai là, xây dựng vùng trồng đạt chuẩn để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Điều này đòi hỏi người nông dân phải thay đổi tư duy sản xuất từ nhỏ lẻ, tự phát sang mô hình chuyên nghiệp. Cụ thể, cần liên kết lại thành các tổ hợp tác hoặc hợp tác xã có diện tích lớn hơn 10 hecta để dễ dàng đăng ký mã số vùng trồng.
Bên cạnh đó, phải áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn như Thực hành nông nghiệp tốt (GAP) và chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Việc ghi chép nhật ký trồng trọt chi tiết và kiểm soát chặt chẽ dư lượng Cadimi trong đất, phân bón là những yếu tố bắt buộc để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ba là, tăng cường vai trò của cơ quan quản lý và doanh nghiệp. Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ để hỗ trợ người dân bằng cách xây dựng bản đồ thổ nhưỡng, cung cấp giải pháp quản lý đất đai và nguồn nước hiệu quả.
Song song đó, việc xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu và chỉ dẫn địa lý cho sầu riêng Việt Nam là nền tảng để nâng cao giá trị sản phẩm. Về phía doanh nghiệp, cần đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch và đảm bảo mọi lô hàng đều đến từ các vùng trồng đã được cấp phép, tạo dựng niềm tin vững chắc với đối tác và người tiêu dùng quốc tế.
Những giải pháp này không chỉ là lời khuyên mà còn là con đường tất yếu để ngành sầu riêng Việt Nam phát triển bền vững. Đó là "cuộc chơi" của cả nhà vườn, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý, cùng nhau xây dựng một nền nông nghiệp minh bạch, chất lượng và đầy trách nhiệm.
