Chuyển đổi số trong giải quyết thủ tục hành chính được kỳ vọng là bước đột phá trong xây dựng chính quyền số, tiết kiệm thời gian, giảm chi phí cho người dân và chính quyền. Tuy nhiên, sau ngày 1/7/2025 - thời điểm chính thức triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp (Tỉnh và xã/phường) - nhiều địa phương đang đối mặt với loạt vướng mắc trong thực hiện dịch vụ công trực tuyến toàn trình.
Phường Thủ Đức (TPHCM) đưa robot vào phục vụ hành chính - Ảnh: baochinhphu.vn
Những khó khăn từ cơ sở và nguyên nhân bất cập
Tại xã Thu Lũm (Lai Châu) – địa bàn vùng sâu với hơn 5.200 dân – hạ tầng viễn thông không ổn định, người dân chưa quen sử dụng công nghệ khiến cán bộ phải hỗ trợ từng hồ sơ, làm tăng khối lượng công việc và thời gian xử lý. Trong hơn 600 hồ sơ tiếp nhận, chỉ khoảng 93% được giải quyết đúng hạn, chủ yếu do quy trình nộp trực tuyến mất nhiều thao tác và thiếu chức năng đính kèm tài liệu.
Tại Bắc Ninh, sau sáp nhập tỉnh và các xã/phường, hệ thống phần mềm hành chính cũ không còn phù hợp, gây khó khăn cho cán bộ và người dân trong thao tác trực tuyến. Tỷ lệ hồ sơ nộp trực tuyến cấp xã còn thấp, dẫn đến tình trạng cán bộ "nộp thay" gần như toàn bộ hồ sơ.
Theo ông Nguyễn Ngọc Nam, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ hành chính công tỉnh Bắc Ninh, sau khi sáp nhập và thực hiện chính quyền 2 cấp, hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của tỉnh đã tiếp nhận hơn 97.000 hồ sơ, trong đó Trung tâm tiếp nhận và giải quyết hơn 21.000 hồ sơ, tỷ lệ tiếp nhận trực tuyến đạt hơn 99%. Các Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã tiếp nhận và giải quyết hơn 75.800 hồ sơ, tuy nhiên tỷ lệ trực tuyến mới đạt hơn 35%. Ngoài ra, tỷ lệ số hóa hồ sơ và kết quả giải quyết thủ tục hành chính trên Cổng Dịch vụ công quốc gia chưa đạt yêu cầu; tỷ lệ hồ sơ xử lý quá hạn tại cấp tỉnh và cấp xã cao
Tỉnh Quảng Ninh – địa phương có kinh nghiệm triển khai dịch vụ công toàn trình – cũng ghi nhận khó khăn mới khi phải chuyển đổi nền tảng để phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp, trong khi người dân chưa quen với quy trình mới của Cổng Dịch vụ công Quốc gia.
Các nguyên nhân chính đến bất cập nói trên gồm:
Hạ tầng số chưa đồng bộ, đặc biệt tại các xã vùng sâu, vùng xa.
Thiếu nguồn nhân lực công nghệ thông tin, trình độ sử dụng công nghệ trong dân còn thấp.
Phần mềm hành chính thiếu ổn định, chưa liên thông dữ liệu giữa các cấp.
Chưa triển khai đồng bộ chữ ký số, gây cản trở cho việc giải quyết hồ sơ trên môi trường số.
Tâm lý ngại thay đổi và thói quen nộp trực tiếp còn phổ biến ở người dân.
Tại Lai Châu, theo Bí thư Tỉnh ủy Giàng Páo Mỷ, hiện còn 44 bản chưa có sóng băng thông rộng di động; toàn tỉnh mới có 53 cán bộ phụ trách công nghệ số. Đây là những yếu tố hạn chế rất lớn trong triển khai chính quyền số tại vùng cao.
Một số mô hình tiêu biểu cùng những kiến nghị
TP. Hồ Chí Minh đã triển khai đồng bộ các nền tảng số, tiết kiệm 3.500 giờ làm việc/năm nhờ cắt giảm hơn 300 thủ tục hành chính. Hạ tầng đã phủ tới cấp xã, với hơn 96% người dân sử dụng điện thoại thông minh.
Phường Vân Hà (Bắc Ninh) huy động lực lượng giáo viên, thanh niên lập 33 tổ chuyển đổi số cộng đồng, trang bị máy tính cho tổ dân phố để người dân tự làm thủ tục.
Tỉnh Bắc Ninh đang đẩy mạnh đào tạo, chuẩn hóa dữ liệu, đồng thời phối hợp với Bộ KH&CN xử lý 25 nhóm vấn đề, đặc biệt là hoàn thiện quy trình liên thông từ cấp tỉnh về cấp xã.
Để đẩy nhanh thực hiện chuyển đổi số, cần:
Ưu tiên đầu tư hạ tầng số cho các địa phương khó khăn.
Tổ chức đào tạo kỹ năng số cho cán bộ và người dân theo hướng "mỗi hộ một người biết làm thủ tục trực tuyến".
Rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cập nhật đầy đủ trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia.
Chuẩn hóa dữ liệu và liên thông giữa các cấp chính quyền.
Triển khai rộng rãi chữ ký số cho cán bộ cấp xã để xử lý hồ sơ trực tuyến toàn trình.
Triển khai dịch vụ công trực tuyến theo Nghị quyết 57-NQ/TW là một bước tiến quan trọng, song để đi vào thực chất, cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương tới cơ sở, với trọng tâm là đầu tư hạ tầng, con người và thể chế. Sự thành công của quá trình này không chỉ là bước tiến trong quản trị công mà còn là điều kiện thiết yếu để phát triển nông thôn mới văn minh, hiện đại, rút ngắn khoảng cách số và tạo điều kiện cho người dân được phục vụ nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả hơn.
V.X.B
