Nghề sinh vật cảnh, vốn bị xem là nghề "chơi chơi," thực tế lại mang lại thu nhập chính cho nhiều vùng nông thôn. Theo PGS.TS Đặng Văn Đông, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Rau quả, Trưởng ban Hoa cây cảnh thuộc Hội Sinh vật cảnh Việt Nam, trong những năm gần đây, ngành sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh ở Việt Nam đã tăng trưởng nhanh chóng do nhu cầu cao về trang trí nội và ngoại thất.
Sản phẩm sinh vật cảnh ngày càng đa dạng, từ cây cảnh nội và ngoại thất, cây bonsai, cây hoa, đến thú cưng như chó, mèo, chim cảnh, và cá cảnh. Khi ngành sinh vật cảnh phát triển, các ngành phụ kiện và thiết bị liên quan cũng phát triển theo.
Ngành sản xuất sinh vật cảnh tại Việt Nam đã chú trọng hơn vào việc áp dụng các tiến bộ kỹ thuật và công nghệ trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng, và tạo hình cây cảnh. PGS.TS Đặng Văn Đông cho biết, "Sản xuất sinh vật cảnh không chỉ là cung cấp sản phẩm ra thị trường, mà mỗi chủ nhà vườn còn là một nghệ nhân thiết kế, tạo hình cây cảnh để cho ra những sản phẩm độc đáo, đẹp mắt."
Ông Trần Đình Hòa, từng được gọi là "vua sanh xứ cát," đã gắn bó với nghề này gần 20 năm và từng kiếm được 200 triệu đồng từ việc bán 90 gốc sanh. Ông chia sẻ, người làm nghề sinh vật cảnh phải có đam mê và liên tục học hỏi, trau dồi. Một nghệ nhân giỏi có thể biến cây cảnh bình thường thành một tác phẩm có giá trị.
Ông Hòa nhấn mạnh, dù xuất phát từ đam mê, người làm nghề sinh vật cảnh cần kiên nhẫn và hiểu biết về chăm sóc cây. Ông kể lại từ khi còn nhỏ đã giúp cha tưới cây và tạo dáng cây cảnh, tiếp nối đam mê và đạt được thành công. Năm 1997, ông đã có tác phẩm tham gia Triển lãm Sinh vật cảnh Bình Định lần thứ I và được biết đến là "vua sanh xứ cát."
Hiện tại, ông Hòa sở hữu khoảng 400 tác phẩm cây cảnh đa dạng. Mặc dù kinh tế khó khăn, gia đình ông vẫn thu nhập vài trăm triệu đồng mỗi năm từ nghề này. Nghề sinh vật cảnh giúp nhiều người dân nông thôn có thu nhập tốt, xây nhà cửa, mua xe và nuôi con học đại học.
Nghề mai cảnh ở Nhơn An, thị xã An Nhơn, Bình Định là một ví dụ điển hình. Từ năm 1980, làng nghề này đã phát triển mạnh mẽ, với hàng ngàn hộ dân tham gia trồng hơn 2 triệu chậu mai trên diện tích 145ha. Các nghệ nhân ở Nhơn An đã chọn lọc và nhân giống nhiều loại mai đẹp, tạo ra thu nhập hàng năm từ 50-60 tỷ đồng.
Theo nghệ nhân Phan Văn Sáu, Phó Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh xã Nhơn An, mai cảnh mang lại thu nhập cao hơn 10 lần so với cây lúa, tạo việc làm cho hàng ngàn lao động và giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống chỉ còn 2%.
PGS.TS Đặng Văn Đông cho biết, dù ngành sinh vật cảnh đã đạt được nhiều thành tựu, vẫn còn nhiều bất cập trong việc thực hiện Nghị định 52/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn. Ngành này thiếu kinh phí đầu tư, nghiên cứu, phát triển sản phẩm và quảng bá thương hiệu; người trồng thiếu kiến thức và kỹ năng; và các chính sách hỗ trợ chưa đủ để thúc đẩy sự phát triển.
