Nông thôn mới cần gìn giữ hồn quê Việt và phát huy bản sắc vùng miền

Theo đó, xây dựng Nông thôn mới là một trong ba Chương trình mục tiêu quốc được kỳ vọng góp phần chuyển đổi nền nông nghiệp, nâng cao chất lượng sống cho nông dân và người dân nông thôn, mang lại những giá trị bền vững cho nông thôn trong giai đoạn mới, tiếp cận mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Sau hơn 10 năm triển khai, Chương trình xây dựng nông thôn mới tại 2 nhiệm kỳ trước đã góp phần thay đổi diện mạo nông thôn nước ta và góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân. 

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đã nêu 6 vấn đề trọng tâm để Chương trình MTQG xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 có thể triển khai một cách hiệu quả.

Thứ nhất, hệ thống các văn bản bao gồm từ Nghị quyết, Quyết định, Thông tư, Hướng dẫn đã hoàn thiện, đủ điều kiện tổ chức thực hiện chương trình. Tuy nhiên, hệ thống văn bản nhiều đi cùng với đó sẽ không tránh khỏi những phát sinh như gây ra nhiều cách hiểu và áp dụng khác nhau. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn luôn sẵn sàng lắng nghe và kịp thời phản hồi một cách nhanh nhất, có trách nhiệm nhất để không làm ách tắc quá trình triển khai của các địa phương.

Thứ hai, Nguồn vốn cho chương trình, bao gồm vốn đầu tư và cả vốn sự nghiệp, sẽ không đủ để đạt được mục tiêu vừa có chiều rộng vừa có chiều sâu, vừa xây dựng kết cấu hạ tầng, vừa phát triển kinh tế kết hợp văn hóa, xã hội nông thôn. Đặc biệt, Chương trình chú trọng hình thành các không gian, thiết chế cộng đồng dân cư nông thôn, gắn với không gian sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, trong đó, nâng cao năng lực và chất lượng sống cư dân nông thôn là đặc biệt quan trọng.

Thứ ba, Chương trình xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 được thiết kế không chỉ là xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất, các thiết chế cứng, mà chú trọng nhiều đến phát triển kinh tế, giữ gìn bản sắc nông thôn, phát huy văn hóa truyền thống, nâng cao năng lực cộng đồng cư dân trong xã hội nông thôn.

Nói cách khác, Chương trình kết hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa kinh tế - văn hóa và xã hội trên địa bàn nông thôn. Đây là những vấn đề mới so với giai đoạn vừa qua nhưng sẽ đảm bảo Nông thôn mới phát triển hài hòa, bền vững, giàu bản sắc, nâng cao dân trí và chất lượng sống cho người dân khi được tiếp cận giáo dục, y tế, dinh dưỡng, bình đẳng giới…

Thứ tư, Chương trình không thể và không nên rập khuôn “mặc đồng phục” ở tất cả các địa phương. Mà Hình ảnh Nông thôn mới cần dựa trên các giá trị truyền thống địa phương, tính đặc thù và phát huy bản sắc của mỗi vùng miền, từ đó đa dạng về ý tưởng quy hoạch, kiến trúc cảnh quan nông thôn.

Nông thôn có đặc thù là không gian mở, con người gần gũi với con người, con người gần gũi với thiên nhiên, do đó cần chú ý đan xen giữa công trình và mảng xanh, tạo ra những không gian sinh hoạt cho cộng đồng, sự giao lưu, kết nối của cư dân nông thôn và mở ra cách tiếp cận với khu vực đô thị.

Thứ năm, việc tổ chức lại sản xuất là yếu tố quyết định tăng thu nhập nông dân, tổ chức lại sản xuất trên nền tảng tổ chức lại xã hội nông thôn theo hướng hợp tác, liên kết trong sản xuất, bảo quản, chế biến, kinh doanh nông sản, các sản phẩm làng nghề. Phát triển kinh tế nông thôn là điều kiện để tạo ra cơ hội việc làm ở nông thôn theo phương châm “ly nông, bất ly hương”.

Phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn là cách để thu hút người đô thị về với nông thôn, về với nông dân, là cách giới thiệu, quảng bá hình ảnh làng quê, gắn với tiêu thụ nông sản, sản phẩm làng nghề. Du lịch nông nghiệp, nông thôn còn là cách kích hoạt sự thay đổi nếp sống nông thôn theo hướng văn minh. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã tổ chức lại đội ngũ khuyến nông cộng đồng để hướng tới nhiều mục tiêu, trong đó có xây dựng và phát triển Nông thôn mới. 

Thứ sáu, bên cạnh tiêu chí Nông thôn mới kiểu mẫu, Nông thôn mới nâng cao, nhiều địa phương đã có sáng kiến kết hợp xây dựng Làng thông minh, Làng hạnh phúc, Làng văn hoá du lịch…

“Tôi đánh giá cao những sáng kiến tạo ra sự khác biệt này và sẽ có tổng kết để hoàn thiện và nhân rộng trong thời gian tới ở những địa phương có điều kiện. Mô hình Hội quán ở Đồng Tháp, Nông hội ở Gia Lai, Ngôi nhà Trí tuệ ở Hà Tĩnh,… đã được đánh giá tính hiệu quả, giúp tạo ra không gian sinh hoạt thiết thực cho cộng đồng dân cư nông thôn. Tôi mong rằng, những mô hình này được lan toả trong cả nước”, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn chia sẻ.