Lâm Đồng là địa phương sản xuất cà phê đứng thứ 2 cả nước (sau Đắk Lắk), trong đó huyện Di Linh là địa phương sản xuất cà phê lớn nhất tỉnh Lâm Đồng với khoảng 45,6 ngàn ha, sản lượng hàng năm đạt trên 150 ngàn tấn. Cà phê đã đóng góp cho nền kinh tế địa phương hàng năm trên 9 ngàn tỷ đồng.
Theo ông Vũ Hồng Long, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Di Linh, các ngành chức năng huyện Di Linh đang triển khai đề án nhằm phát triển sản phẩm cà phê sạch này thành các sản phẩm đạt chuẩn OCOP. Qua đó, kêu gọi người dân liên kết với nhau theo các mô hình tổ hợp tác, HTX, doanh nghiệp đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại, tham gia các hội chợ thương mại trong và ngoài tỉnh để học hỏi kinh nghiệm, kết nối thị trường tiêu thụ.
Đồng bào K’Ho tiên phong làm cà phê sạch tại Di Linh
Xã Đinh Trang Hòa là một xã thuần nông tại huyện Di Linh với hơn 50% người đồng bào dân tộc bản địa. Các hộ nông dân ở đây sống bằng nghề canh tác cà phê là chủ lực. Để cây cà phê phát triển tốt, cho năng suất cao, hầu hết người dân nơi đây thường lạm dụng phân hóa học, sử dụng thuốc diệt cỏ, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) gây nên hệ lụy mất cân bằng hệ sinh thái cũng như ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.
Cà phê sạch được hái chọn tại vườn.
Từ năm 2018, một số hộ dân là đồng bào dân tộc thiểu số K’Ho ở thôn 1B, xã Đinh Trang Hòa đã thống nhất cùng nhau canh tác, sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ trên diện tích khoảng 5 ha. Từ quy trình trồng, chăm sóc đến chế biến, họ mong muốn xây dựng một vùng cà phê sạch, nâng cao giá trị sản phẩm cà phê sạch cho nhu cầu thị trường. Đến ngày 10/3/2022, tổ hợp tác Oh Mi Kơ ho coffee tại thôn 1B chính thức thành lập, gồm 7 thành viên.
Đến nay, sau hơn 5 năm thực hiện quy trình trồng, chăm sóc và sản xuất theo hướng hữu cơ, Oh Mi Kơ ho coffee đã tạo dựng được thương hiệu và sản phẩm cà phê sạch, ngon.
Chị Ka Jràn Lum - thành viên trong Tổ hợp tác Oh Mi Kơ ho coffee chia sẻ thêm. Nhóm thành lập 2018, đến năm 2024 đã có 7 hộ, đại diện là các chị em người K’Ho. Sau khi được Văn phòng Caritas Đà Lạt (Tổ chức Phi Chính phủ) giới thiệu, tạo điều kiện cho chị em trong nhóm được đi tham quan các mô hình sản xuất cà phê hiệu quả ở TP Bảo Lộc và những vùng lân cận, các thành viên trong nhóm đã trao đổi, bàn bạc, tìm giải pháp, định hướng sản xuất mới.
Thương hiệu cà phê sạch Oh Mi Kơ ho được nhiều người biết đến.
Đầu tiên, là việc cải tạo đất với quy mô diện tích nhỏ bằng cách giảm số lượng phân bón vô cơ, tăng cường phân ủ Compost được ủ từ lá cây dã quỳ, lá chuối, rơm rạ, trấu cà phê, phân chuồng… để bón cho cây. Tại vườn cà phê không dùng thuốc diệt cỏ, chỉ phát cỏ trên bề mặt để tạo lớp phủ tự nhiên cho đất. Những cành cà phê bị sâu bệnh, nấm sẽ được cắt cành và không sử dụng thuốc xịt trừ sâu bệnh hóa học trong vườn. Sau vài năm thực hiện, đến nay sản phẩm cà phê hữu cơ, cà phê sạch của nhóm đã chính thức đưa ra thị trường.
“Chúng tôi xây dựng 2 dòng sản phẩm chủ lực là cà phê hữu cơ và cà phê sạch trên diện tích 5,5 ha. Vì là sản phẩm mới, chưa được nhiều người tiêu dùng biết đến nên chủ yếu cung cấp cho khách hàng quen ở Sài Gòn. Để quảng bá thương hiệu sản phẩm, thời gian qua, chúng tôi cũng đã tham gia Phiên chợ hữu cơ (Đà Lạt); Ký gửi tại siêu thị Go (Bảo Lộc); Bán hàng trên fanpage Facebook, Zalo… để khách hàng tiện tìm hiểu sản phẩm hữu cơ (không sử dụng phân hóa học, thuốc BVTV)”, chị Ka Jràn Lum cho biết thêm.
Khó khăn khi chuyển hóa sang trồng cà phê theo hướng hữu cơ
Chị Ka Thuân, một thành viên trong tổ hợp tác cho chia sẻ, trồng cà phê sạch theo kiểu thuần tự nhiên, không thuốc bảo vệ thực vật, không phân bón hóa học thì đất ở đây như được hồi sinh, tơi xốp. Do đó, có thể canh tác thêm rau củ quả dưới tán cây cà phê để phục vụ nhu cầu hằng ngày.
Những khó khăn bước đầu khi thay đổi quy cách trồng và chăm sóc cây cà phê, chị Ka Jràn Lum cho biết "Các thành viên trong tổ khi ấy đã thống nhất cùng nhau sản xuất cà phê sạch, tập trung vào khâu sơ chế, chế biến để nâng cao giá trị cho sản phẩm. Chúng tôi mong muốn đem những hạt cà phê ngon nhất do chính tay đồng bào K’Ho làm ra gửi tới khách hàng. Các thành viên phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất đã đề ra, từ khâu chăm sóc, thu hái quả chín đến chế biến ướt. Cà phê sạch phải sạch từ khâu làm đất, tức là ngưng hoàn toàn việc sử dụng phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật. Về kỹ thuật làm phân compost, theo đúng liều lượng là 25% phân động vật, 25% phân nâu và 50% phân xanh (gồm các thành phần như phân chuồng, rơm, trấu, lá khô, thân và cành cây xanh)”.
Tổ hợp tác không ngừng học tập và hướng dẫn các hộ thành viên.
Sau nhiều vất vả và gian nan và thử nghiệm các biện pháp vun trồng, phòng trừ sâu bệnh, các thành viên Oh Mi Kơ ho coffee không khỏi tự hào vì làm nông nghiệp sạch không chỉ bảo vệ sức khỏe cho mình và người dùng mà còn góp phần cải tạo nguồn đất, bảo vệ môi trường. Các sản phẩm cà phê của tổ hợp tác được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến đến nhiều hơn.
Tổ hợp tác mở rộng nguyên liệu và thị trường phát triển các sản phẩm đạt chuẩn OCOP
Nói về định hướng phát triển của tổ hợp tác trong tương lai, chị Ka Jràn Lum cho biết “Các thành viên trong tổ hợp tác phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình sản xuất đã đề ra từ khâu chăm sóc, thu hái quả chín đến chế biến ướt, tạo được vùng nguyên liệu cà phê chất lượng cao. Các thành viên trong tổ tiến hành rang xay cà phê bột nguyên chất và bán ra thị trường”.
Sản phẩm cà phê rang xay mang thương hiệu Oh Mi Kơ ho coffee đã được UBND huyện đánh giá công nhận sản phẩm OCOP huyện Di Linh năm 2023 (đợt 2) tại Quyết định số 02/QĐ-UBND ngày 02 tháng 01 năm 2024.
Tổ hợp tác được thành lập đã tạo điều kiện để bà con dân tộc bản địa tại xã Đinh Trang Hòa cũng như toàn huyện Di Linh từng bước mở rộng vùng nguyên liệu, xây dựng thương hiệu cà phê sạch sản xuất theo hướng hữu cơ.
Sản phẩm đạt chứng nhận OCOP hạng 3 sao năm 2024.
Ông Bùi Ngọc Thọ, Phó Chủ tịch UBND xã Đinh Trang Hòa, nhận xét: "Đây là tổ hợp tác thành lập đầu tiên của xã, hoạt động theo hình thức liên kết chuỗi sản xuất để tạo vùng nguyên liệu cà phê sạch, đặc sản của địa phương. UBND xã Đinh Trang Hòa đã phối hợp với các ngành chức năng và tổ hợp tác Oh Mi Kơ ho coffee mở các lớp tập huấn để người dân địa phương ý thức về sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ, bền vững. Từ đó, giúp thay đổi tư duy, phương thức canh tác, từng bước mở rộng quy mô sản xuất cà phê chất lượng cao".
Trong thời gian tới, Oh Mi Kơ ho coffee tiếp tục kết nối thêm những đơn vị sản xuất cà phê quy mô lớn trên địa bàn tỉnh để học hỏi kinh nghiệm cũng như quảng bá, giới thiệu sản phẩm. Qua đó, từng bước thay đổi tư duy, nâng cao trình độ canh tác, quy trình kỹ thuật sản xuất cà phê bền vững cho các nông hộ, góp phần cùng địa phương đưa thương hiệu cà phê Di Linh vươn xa đến các thị trường trong nước và quốc tế.
