Tăng cường quan hệ thương mại và đầu tư qua đối thoại của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam và Phòng Thương mại – công nghiệp Châu Âu (EU)

Tiến tới kỷ niệm 35 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - EU, đầu tháng 3 năm 2025, Thủ tướngChính phủ Việt Nam đã có buổi làm việc trực tiếp với Hiệp hội các Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham)* với sự tham gia của các Phó Thủ tướng, lãnh đạo các Bộ, Ban Ngành trung ương, một số địa phương, Đại sứ và đại diện cơ quan ngoại giao các quốc gia châu Âu, Hiệp hội doanh nghiệp các quốc gia thành viên thuộc Liên minh châu Âu, cùng nhiều doanh nghiệp khác.

Cuộc đối thoại cấp cao này tiếp tục khẳng định cam kết chung trong việc củng cố quan hệ kinh tế song phương. EuroCham tiếp tục giữ vai trò cầu nối giữa cộng đồng doanh nghiệp châu Âu với các nhà hoạch định chính sách Việt Nam để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Thông tin phát đi từ Ban tổ chức Hội nghị cho biết, tọa đàm diễn ra tại Trụ sở Chính phủ ở TP Hồ Chí Minh, đã tạo một diễn đàn quan trọng để thảo luận, xác định ưu tiên thương mại đầu tư, cải cách chính sách và thủ tục cùng các giải pháp nhằm nâng cao sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư châu Âu. Trong đối thoại, trao đổi, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra những chỉ đạo sửa đổi, các quy định về xuất nhập khẩu nhằm giải quyết những lo ngại của doanh nghiệp nước ngoài, đồng thời đảm bảo khung pháp lý điều chỉnh, tạo điều kiện cho nhà đầu tư tiếp cận thuân lợi đối với môi trường sản xuất kinh doanh.

Một trong những chủ đề trọng tâm trong đối thoại là nâng cao môi trường đầu tư kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. EuroCham đã nhấn mạnh tầm quan trọng của khung pháp lý minh bạch, ổn định và kêu gọi cải cách nhằm gia tăng sức hấp dẫn của Việt Nam.

Liên hệ với khả năng phục hồi và phát triển bền vững của Việt Nam, ông Bruno Jaspaert, Chủ tịch EuroCham, chia sẻ: “Hậu siêu bão Yagi, không có ngôi nhà nào ở Hải Phòng bị sập vì chúng được xây dựng trên nền móng vững chắc. Tương tự, khung pháp lý là nền móng vững chắc để Việt Nam tiếp tục tăng trưởng bền vững. Củng cố vị thế, là điểm đến đầu tư hàng đầu, đơn giản hóa thủ tục hành chính và giảm gánh nặng pháp lý không chỉ giúp thu hút đầu tư mà còn đảm bảo sự ổn định kinh tế lâu dài”. Chủ tịch EuroCham cho biết thêm, kết quả mới nhất từ báo cáo Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) cho thấy, 75% số doanh nghiệp châu Âu đánh giá Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn. Tuy nhiên, để tăng cường lợi thế cạnh tranh, EuroCham đã đề xuất, cần cải thiện ba lĩnh vực chính, đó là:

(1) giảm gánh nặng pháp lý.

(2) chuẩn hóa quy trình đăng ký thành lập và đăng ký đầu tư trong cả nước.

(3) đơn giản hóa thủ tục cấp giấy phép lao động để thu hút nhân tài quốc tế và đồng bộ quy định về thị thực đối với tất cả các nước thành viên EU.

Ngoài ra, EuroCham còn khuyến nghị Việt Nam đẩy mạnh chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia, khẳng định vị thế không chỉ là điểm đến du lịch mà còn là trung tâm đầu tư năng động, cạnh tranh trên trường quốc tế.

Cam kết cải cách từ Chính phủ Việt Nam và liên minh châu Âu

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh quyết tâm xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi và khuyến khích các doanh nghiệp châu Âu đầu tư vào công nghệ cao, xây dựng hạ tầng và năng lượng tái tạo. Thủ tướng kêu gọi các Bộ, ngành phối hợp chặt chẽ để tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả điều hành kinh tế và chỉ đạo các Bộ, ngành nhanh chóng điều chỉnh quy định để hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh.

Đại sứ Liên minh châu Âu tại Việt Nam, Julien Guerrier, nhấn mạnh cam kết hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi xanh và hiện đại hóa nền kinh tế. Ông đề cao tầm quan trọng của tính minh bạch và sự hài hòa các tiêu chuẩn quốc tế, nhằm khai thác tối đa tiềm năng hợp tác thương mại và đầu tư giữa EU và Việt Nam. Đại sứ khẳng định, châu Âu sẵn sàng mở rộng đầu tư, chuyển giao công nghệ và tạo thêm nhiều cơ hội tại Việt Nam. Ông nói rõ, kim ngạch thương mại song phương giữa EU và Việt Nam đã đạt hơn 68 tỷ USD vào năm 2024, với Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA) giữ vai trò then chốt để tăng trưởng. Việc thực thi đầy đủ và hiệu quả EVFTA sẽ là nền tảng vững chắc để quan hệ đối tác EU-Việt Nam phát triển xa hơn. Đồng nghĩa với nhu cầu tiếp tục được cải thiện, đó là môi trường hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.

Liên minh châu Âu cam kết đảm bảo việc phê chuẩn đầy đủ Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU-Việt Nam (EVIPA). Đại sứ E.U hoan nghênh những cải cách đang diễn ra và sự quyết đoán của lãnh đạo Chính phủ ViệtI Nam về thúc đẩy quá trình ra quyết định, giảm chi phí kinh doanh ổn định và đơn giản hóa môi trường đầu tư.

Đại sứ EU cũng chia sẻ về những chuyến thăm dự kiến của lãnh đạo cấp cao, bao gồm cả Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Cao ủy Thương mại Maroš Šefčovič và Cao ủy về Đối tác Quốc tế Jozef Síkela, nhằm thúc đẩy hợp tác song phương nhân kỷ niệm 35 năm quan hệ ngoại giao EU - Việt Nam.

Thách thức và cơ hội từ góc nhìn Doanh nghiệp

Tại tọa đàm, đại diện EuroCham đã nêu rõ kết quả khảo sát mới nhất về môi trường đầu tư kinh doanh, làm rõ những thách thức mà doanh nghiệp châu Âu đang phải gánh chịu. Một trong những vấn đề nổi bật là việc triển khai Trách nhiệm Mở rộng của Nhà sản xuất (EPR), với nhu cầu cấp thiết về các quy định cần rõ ràng để hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện.

Phó Chủ tịch EuroCham, Nguyễn Hải Minh cảm ơn Bộ Tài nguyên & Môi trường đã kịp thời ban hành các thông tư về thời hạn tuân thủ. Nhiều doanh nghiệp đã bày tỏ mối quan ngại về tác động của Thuế Tiêu thụ Đặc biệt và Thuế Tối thiểu Toàn cầu. Theo đó, đã có những đề xuất về chính sách thuế hợp lý để Việt Nam duy trì được lợi thế cạnh tranh trong thu hút đầu tư. Ngoài ra, nhu cầu về chuẩn hóa tiêu chí đầu tư và đảm bảo nguồn năng lượng xanh ổn định cho phát triển bất động sản công nghiệp cũng được nhấn mạnh.

Một vấn đề pháp lý quan trọng khác được nêu ra là quy định về xuất nhập khẩu tại chỗ. Các doanh nghiệp đã phản ánh những điểm nghẽn trong thực tiễn, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và chiến lược đầu tư dài hạn. Ông Nguyễn Hải Minh nhấn mạnh, nếu vấn đề được giải quyết sẽ giúp tự do hóa luồng hàng thương mại và giúp xây dựng Việt Nam sớm trở thành một trung tâm logistics khu vực, bên cạnh Singapore.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, những chính sách phải dựa trên thực tiễn, được đánh giá theo hiệu quả thực tế và điều chỉnh phù hợp. Đối với quy định xuất nhập khẩu tại chỗ, Thủ tướng đã có ý kiến chỉ đạo ngay trong tọa đàm, đề nghị Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc chủ trì việc sửa đổi nghị định liên quan trong thời gian sớm nhất, Thủ tướng nhấn mạnh “nếu khả thi, các điều chỉnh có thể được thực hiện ngay lập tức – thậm chí ngay ngày mai.”

Trong khuôn khổ tọa đàm, lãnh đạo các doanh nghiệp, đại diện trụ cột quan trọng trong đầu tư, đã đưa ra những khuyến nghị cụ thể nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Song song, lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương cũng đã tích cực phản hồi và giải đáp nhiều vấn đề đặt ra từ các doanh nghiệp.

Đầu tư bền vững cho các khu Công Nghiệp và Logistics

Koen Soenens đến từ DEEP C nhấn mạnh tầm quan trọng của các tiêu chí đầu tư đồng bộ giữa các tỉnh, thành phố, tạo thuận lợi để doanh nghiệp mở rộng sản xuất. Việc cải thiện thủ tục hải quan và giảm thiểu gián đoạn trong chuỗi cung ứng được coi là yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả xuất nhập khẩu và logistics. Ông Soenens đã ủng hộ việc sửa đổi luật pháp hiện hành về năng lượng tái tạo tự sản xuất và tiêu thụ, cho phép các khu công nghiệp cung cấp nhiều năng lượng xanh hơn cho các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài, cần coi đây như một nhu cầu trọng tâm của các nhà đầu tư hiện nay.

Bà Esra Bora đến từ CMA-CGM nhấn mạnh vai trò của Việt Nam trong thương mại khu vực và kêu gọi Chính phủ hỗ trợ việc giảm tắc nghẽn chuỗi cung ứng. Cũng như các sáng kiến giao thông bền vững khác, như dịch vụ sà lan điện không phát thải, sẽ giúp giảm được lượng CO₂ trong vận chuyển hiện nay.

Bày tỏ sự hỗ trợ, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh việc cải cách hải quan theo mô hình phân luồng xanh-đỏ-vàng và tiến tới xây dựng hải quan thông minh theo chuẩn ASEAN. Phó Thủ tướng cam kết sẽ tiếp tục lắng nghe để làm rõ thêm những ý kiến từ thực tiễn doanh nghiệp để chỉ đạo cục hải quan xử lý hợp lý, kịp thời giải quyết những vướng mắc về thủ tục.

Phát Triển công nghệ và đánh giá môi trường sáng tạo

Ông Andre De Jong đến từ công ty Bosch đã bày tỏ mong muốn tăng cương năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D) tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực xe máy điện và công nghệ AI tiên tiến. Ông đề xuất giảm bớt rào cản nhập khẩu thiết bị đã qua sử dụng cho mục đích nghiên cứu phát triển sản phẩm, đang ảnh hưởng đến sự phát triển hệ sinh thái công nghệ trong nước. Việc làm này sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngành kinh tế kỹ thuật.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương khẳng định, Việt Nam ưu tiên phát triển trí tuệ nhân tạo, bán dẫn và điện toán đám mây, đồng thời với nâng cao thu nhập cá nhân và cấp thị thực tới 5 năm để thu hút chuyên gia công nghệ cao. Định hướng phát triển các lĩnh vực ưu tiên được quy định tại Luật Công nghiệp Công nghệ số và Luật đổi mới sáng tạo, dự kiến được trình Quốc hội trong Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo dự kiến trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp lần thứ 10 vào giữa năm 2025.

Nông nghiệp và thực phẩm bền vững

Tại diễn đàn, Đại diện đến từ công ty Bayer, Maximilian Rummert nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo vệ thông tin kinh doanh và quyền sở hữu trí tuệ nhằm khuyến khích đổi mới và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường. Ông đề xuất đẩy mạnh bảo vệ cây trồng sinh học, dùng máy bay không người lái (Drone) nông nghiệp và công nghệ sinh học để ứng phó với những áp lực môi trường.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệpe và Môi trường Đỗ Đức Duy cam kết tiếp tục cải thiện thương hiệu nông sản, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và đơn giản hóa thủ tục mua nông sản xuất khẩu theo Luật Đất đai 2024. Ông cho biết, Chính phủ đang chuẩn hóa các tiêu chuẩn nông sản theo quy chuẩn châu Âu nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế của nông sản Việt Nam.

Y tế và Dược phẩm

Với quy mô thị trường dược phẩm đạt 8 tỷ euro vào năm 2023 và tăng 11% trong năm 2030, ông Burak Pekmezci đến từ côngty Sanofi kêu gọi hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ và toàn ngành dược phẩm, hiện đại hóa và đơn giản hóa quy trình quản lý. Ông đề xuất áp dụng cơ chế quản lý cần đảm bảo nguồn cung thuốc thiết yếu và ổn định, tránh gián đoạn điều trị và đẩy nhanh tiếp cận thuốc mới. Ngoài ra, ông kêu gọi cần sửa đổi Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, cải thiện khả năng tiếp cận vaccine và các giải pháp phòng ngừa tiên tiến cho người dân .

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định, Luật Dược có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2025 sẽ rút ngắn thời gian thẩm định thuốc và vaccine từ 5 năm xuống còn còn 8 tháng. Chính phủ đang tích cực xây dựng các nghị định và thông tư có liên quan. Bộ trưởng khuyến khích các doanh nghiệp tích cực phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế, bà nhấn mạnh yêu cầu hài hòa hóa tiêu chuẩn với châu Âu, sẽ giúp thúc đẩy nhanh quá trình phê duyệt sản phẩm y tế.

Chuyển dịch Năng lượng Xanh

Trong khuôn khổ đối thoại, lãnh đạo nhiều doanh nghiệp đã chia sẻ những kỳ vọng và đề xuất phát triển những công nghệ mới và cải cách chính sách nhằm thúc đẩy việc chuyển đổi năng lượng xanh ở Việt Nam. Đến từ EDPR Ông Nguyễn Phan Đính đã nhấn mạnh tầm quan trọng của chính sách dài hạn nhằm thu hút đầu tư vào năng lượng tái tạo. Kết luận thanh tra số 1027/KL-TTCP đã chỉ ra 173 dự án điện mặt trời và điện gió, dù đã vận hành từ 4-5 năm trước, hiện đang phải đối mặt với nguy cơ bị áp dụng hồi tố về giá FIT và điều kiện COD. Ông kêu gọi mở rộng đầu tư vào điện mặt trời, điện gió và lưu trữ năng lượng với sự hỗ trợ từ các khung pháp lý như Nghị định 80 và Nghị định 135, nhằm khôi phục niềm tin thị trường, đảm bảo ổn định tài chính và thúc đẩy Việt Nam tiến tới mục tiêu Net-Zero.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long đã phản hồi tích cực về những kiến nghị của doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn điện xanh, ổn định. Ông nhấn mạnh, sắp tới, Chính phủ sẽ ban hành nghị định mới với tham vọng phát triển từ 80.000 đến 100.000 MW điện tái tạo, đồng thời thúc đẩy cơ chế “điện tự sản, tự tiêu” nhằm tối ưu hóa công suất điện sạch.

Chính sách Thuế quan

Trong sản xuất, Wietse Mutters đến từ Heineken đề xuất, lùi thời điểm bắt đầu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt sang năm 2027, nhằm tránh tác động tiêu cực đến tăng trưởng GDP, thu ngân sách và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Ông đề nghị Chính phủ cần tích cực phối hợp với các hiệp hội ngành nghề và Bộ Công Thương để xây dựng một đề xuất hoàn chỉnh, được cân nhắc kỹ lưỡng. Ông cũng kêu gọi ban hành các quy định hỗ trợ về tái sử dụng nước thải và tái chế vỏ lon, hộp góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm đầu tư toàn cầu, việc tăng cường thuận lợi thương mại ngày càng trở nên cấp thiết. Bà Claudia Anselmi đến từ Công ty TNHH Dệt & Nhuộm Hưng Yên nhấn mạnh, sự cần thiết phải làm rõ chính sách và điều chỉnh quy định nhằm hỗ trợ quy trình xuất nhập khẩu tại chỗ. Bà đã chỉ ra những vướng mắc trong hoàn thuế VAT, khiến chi phí gia tăng và ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Việc cải thiện những vấn đề này sẽ góp phần đảm bảo Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư sản xuất có giá trị cao.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết. Bộ đang làm việc với các cơ quan địa phương nhằm đẩy nhanh việc cấp giấy chứng nhận đầu tư và điều chỉnh chính sách thuế phù hợp nới nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp.

Hợp tác bền chặt hướng tới tương lai

Phát biểu bế mạc tọa đàm, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh quyết tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp châu Âu đầu tư và phát triển tại Việt Nam. Ông bày tỏ niềm xúc động khi nghe Chủ tịch EuroCham, chia sẻ Việt Nam là "ngôi nhà thứ hai", đồng thời hy vọng cộng đồng doanh nghiệp châu Âu cũng cảm nhận được tinh thần tin cậy và chân thành đó.

Thủ tướng khẳng định “Việt Nam cam kết tạo môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, ổn định và thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp nước ngoài. Chúng tôi đánh giá cao đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp châu Âu và sẽ tiếp tục lắng nghe để cải thiện, đổi mới, vì sự phát triển bền vững và lợi ích hài hòa của cả hai bên.”

Thủ tướng đã chia sẻ và đồng tình với quan điểm của ông Bruno Jaspaert, rằng khó khăn thì luôn luôn hiện hữu, nhưng cùng nhau ta có thể tìm ra giải pháp khắc phục. Về cải cách hành chính, Thủ tướng khẳng định: “Chính phủ cam kết dứt khoát xử lý các điểm nghẽn về thủ tục hành chính, hải quan, chi phí tuân thủ. Mọi khó khăn sẽ được giải quyết theo lộ trình cụ thể: cấp bộ xử lý trong tháng 3, Chính phủ trong tháng 4, và Quốc hội vào tháng 5 nếu cần thiết.”

Thủ tướng Phạm Minh Chính kết luận: “Bối cảnh thế giới đang biến đổi nhanh chóng, đòi hỏi Việt Nam và EU phải có cách tiếp cận linh hoạt và chủ động. Chúng ta có thể chỉ sống 100 năm nhưng cần tư duy với tầm nhìn 1.000 năm, không chỉ trong đầu tư mà còn trong hợp tác dài hạn, lấy con người và doanh nghiệp làm trung tâm.” Ông đề xuất một sáng kiến mang tính biểu tượng để kỷ niệm 35 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – EU: “Chúng ta hãy cùng đặt mục tiêu tăng trưởng thương mại từ phía cộng đồng doanh nghiệp châu Âu và từ phía Việt Nam trên 8% trong năm nay, hướng tới hai con số trong tương lai.”

Nhìn về tương lai, EuroCham tái khẳng định cam kết hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam để triển khai các giải pháp thực tiễn nhằm giải quyết những thách thức còn tồn đọng. Ông Bruno Jaspaert nhấn mạnh: “Chúng tôi không chỉ đến đây để nêu ra các khó khăn mà còn mong muốn cùng nhau tìm ra giải pháp. Mục tiêu của chúng tôi là góp phần cắt giảm ít nhất 30% rào cản hành chính, phù hợp với định hướng cải cách kinh tế toàn diện của Việt Nam. EuroCham sẽ đưa ra các khuyến nghị cụ thể nhằm giải quyết những vấn đề nảy sinh, đồng thời thúc đẩy một môi trường đầu tư kinh doanh hấp dẫn  nhiều hơn nữa.

Thay lời kết luận

Là một trong những hiệp hội thương mại nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam với hơn 1400 công ty thành viên, EuroCham hoạt động với tư cách là "hiệp hội của hiệp hội", bao gồm chín hiệp hội Doanh nghiệp Quốc gia châu Âu tại Việt Nam.

EuroCham đại diện cho nhiều loại hình doanh nghiệp, từ doanh nghiệp vừa và nhỏ đến các tập đoàn đa quốc gia, đóng vai trò chủ chốt trong việc định hình các cuộc thảo luận về chính sách, thúc đẩy thương mại và đầu tư, đồng thời củng cố quan hệ kinh tế giữa Châu Âu và Việt Nam, đặc biệt trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

Là tiếng nói hàng đầu của cộng đồng doanh nghiệp châu Âu, sức ảnh hưởng của EuroCham Việt Nam được củng cố bởi mạng lưới gồm 20 Tiểu ban Ngành chuyên môn. Các tiểu ban này cung cấp những phân tích chuyên sâu, định hướng các đề xuất chính sách và thúc đẩy theo từng ngành cụ thể đảm bảo những quan điểm đa dạng của các thành viên được lắng nghe và phản ánh trong chương trình nghị sự liên ngành của EuroCham.

Từ vai trò của EuroCham trong phát triển kinh tế xã hội, nhân kỷ niệm 35 năm quan hệ ngoại giao VN-EU được xây dựng, hy vọng những vấn đề gợi ra sẽ được thực hiện thành công, để sớm đưa Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao./.