Niềm tin của doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam và vấn đề cần tháo gỡ

Được thành lập vào năm 1998, Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) là tiếng nói hàng đầu của cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam. EuroCham đại diện cho nhiều loại hình doanh nghiệp từ vừa và nhỏ đến các tập đoàn đa quốc gia, đóng vai trò chủ chốt trong việc định hình các cuộc thảo luận về chính sách, thúc đẩy thương mại và đầu tư, đồng thời củng cố quan hệ kinh tế giữa châu Âu và Việt Nam. Trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA), EuroCham là một hiệp hội thương mại nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam với hơn 1.400 công ty thành viên hoạt động như một ”hiệp hội của các hiệp hội", gồm chín Hiệp hội Doanh nghiệp Quốc gia Châu Âu.
doanh-nghiep-chau-au-tai-viet-nam-1721614757.png

Sức ảnh hưởng của EuroCham còn được củng cố bởi mạng lưới rộng lớn gồm 20 Tiểu ban Ngành chuyên môn. Các tiểu bang này cung cấp những phân tích chuyên sâu, định hướng đề xuất chính sách và thúc đẩy đối thoại theo từng ngành cụ thể, đảm bảo rằng quan điểm đa dạng của các thành viên được lắng nghe và phản ánh trong chương trình nghị sự liên ngành.

Chỉ số niềm tin kinh doanh với hoạt động của Euroham

Trong thông cáo báo chí ngày 15 tháng 7 vừa qua, EuroCham đã chính thức công bố Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI)* Quý 2 năm 2024. Thông cáo đã đưa ra một góc nhìn đa chiều về bối cảnh kinh tế của các doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam. Mặc dù mức tăng trưởng GDP đã tăng mạnh mẽ trong nửa đầu năm nay, song chỉ số BCI đã có sự giảm nhẹ từ 52,8 trong Quý 1 xuống 51,3 trong Quý 2 năm 2024. Điều này cho thấy, sự cần thiết phải điều chỉnh chính sách để duy trì đà tăng trưởng.

Khảo sát BCI năm 2024 của EuroCham do Decision Lab thực hiện, các mẫu khảo sát đã được gửi tới tới mạng lưới của1.400 thành viên, đóng vai trò như một thước đo tâm lý của các doanh nghiệp Châu Âu đang hoạt động tại Việt Nam. Đánh giá hàng quý này, cung cấp những hiểu biết sâu sắc theo thời gian thực về môi trường kinh doanh đang phát triển của một trong những thị trường năng động nhất Đông Nam Á.

Mặc dù có sự giảm nhẹ, song chỉ số BCI vẫn duy trì ở mức tích cực. Sự lạc quan thận trọng này phù hợp với mức tăng trưởng GDP mạnh mẽ của Việt Nam, nó cho thấy cần điều chỉnh kỳ vọng trong bối cảnh kinh tế đầy hứa hẹn.

doanh-nghiep-chau-au-tai-viet-nam-1-1721614757.png

Chủ tịch EuroCham Việt Nam, Dominik Meichle cho biết: “Tiềm năng kinh tế của Việt Nam không thể phủ nhận trong cộng đồng, các doanh nghiệp châu Âu luôn tin tưởng vào sự tăng trưởng dài hạn của Việt Nam. Mặc dù cuộc khảo sát đã chỉ ra những lĩnh vực cần cải thiện, nhưng chúng tôi tin rằng bằng cách hợp tác để giải quyết các rào cản hành chính và quy định, chúng ta có thể tạo ra một môi trường kinh doanh hiệu quả và hấp dẫn, mang lại lợi ích cho cả cộng đồng doanh nghiệp châu Âu và Việt Nam”.

Ông chia sẻ: "Cuộc khảo sát này dựa trên kinh nghiệm thực tế của các thành viên là những người vô cùng quan trọng cho việc vận động chính sách. Bằng cách chia sẻ về quan điểm của các thành viên, chúng tôi xác định được những lĩnh vực chính để phát triển và củng cố mối quan hệ đối tác giữa Châu Âu và-Việt Nam, thông qua đối thoại cởi mở và làm việc theo nhóm”.

Giám đốc điều hành của Decision Lab, Thue Quist Thomasen cho biết: “Kết quả khảo sát này  đã tiết lộ một bức tranh đầy sắc thái về bối cảnh kinh doanh. Trong đó, 68% số người được hỏi cho biết điều kiện hiện tại ở mức trung bình đến tích cực, sự thận trọng trong ngắn hạn đã tăng nhẹ, và điều này cần được giải quyết để xu hướng tích cực có thể tiếp tục gia tăng. Tuy nhiên, mức tăng trưởng GDP mạnh mẽ 6,42% trong nửa đầu năm 2024 với gần 70% số doanh nghiệp bày tỏ sự lạc quan trong dài hạn cho thấy niềm tin mạnh mẽ và các chỉ số tích cực có thể trở thành hiện thực trong tương lai”.

Về hành động cần làm để cải thiện môi trường kinh doanh của Việt Nam

Cuộc khảo sát vẽ ra một bức tranh tổng hợp, phản ánh cả khả năng phục hồi và những thách thức đang diễn ra: theo đó cần làm rõ Điều kiện kinh doanh, Triển vọng hiện tại và tương lai: Những khó khăn của doanh nghiệp châu Âu.

Điều kiện kinh doanh hiện tại: Trong khi một số ít công ty đánh giá tình hình kinh tế là “rất tệ hại” (giảm từ 8% xuống 6%), số công ty cho là “không tốt” lại tăng nhẹ (từ 24% lên 26%). Mặc dù vậy, đa số (68%) vẫn duy trì quan điểm từ trung lập đến tích cực về điều kiện kinh doanh của họ, cho thấy cảm giác chung là ổn định

Triển vọng hiện tại: Mặc dù nhận định chung về triển vọng kinh tế của Việt Nam trong Quý 3 năm 2024 là lạc quan thận trọng (45%) nhưng các doanh nghiệp tư nhân vẫn do dự về triển vọng của mình với 45% giá trung lập và 23% bày tỏ lo ngại.

Trong triển vọng dài hạn: Sự bất an ngắn hạn được cân bằng bởi niềm tin mạnh mẽ trong dài hạn, với gần 70% doanh nghiệp bày tỏ sự lạc quan về tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong 5 năm tới. Sự tự tin này đã được phản ánh qua tỷ lệ các doanh nghiệp đề xuất Việt Nam sẽ là điểm đến đầu tư.

Về những khó khăn của doanh nghiệp châu Âu

Trong khi đa số doanh nghiệp lạc quan về tiềm năng của Việt Nam, cuộc khảo sát cũng đã làm rõ những thách thức pháp lý dai dẳng trong tăng trưởng và đầu tư. Những vấn đề chính được xác định bao gồm: Nhưng quy định mơ hồ được giải thích theo nhiều cách khác nhau; Thủ tục hành chính còn rườm rà; Gặp nhiều khó khăn trong xin giấy phép và phê duyệt;Những thách thức về thị thực và giấy phép lao động cho người lao động nước ngoài; việc phê duyệt còn trùng lặp hoặc không nhất quán giữa các cấp chính quyền.

Cuộc khảo sát lần này đã nêu bật những lĩnh vực cụ thể, nơi rào cản pháp lý thể hiện khá rõ rệt: Đó là Giấy phép lao động và thị thực cho người nước ngoài. Mặc dù Nghị định số 70 đã được ban hành vào tháng 9 năm 2023 nhằm đơn giản hóa thủ tục cấp phép lao động và thị thực cho người lao động nước ngoài, nhưng chỉ có 3,3% số người được hỏi cho biết có những cải thiện đáng kể. Trong khi một nửa số người được hỏi khác cho rằng có một số tiến bộ, một phần tư cho thấy không có thay đổi nào. Tăng cường quá trình này là rất quan trọng để thu hút nhân tài quốc tế và thúc đẩy trao đổi kiến thức.

Về Nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân (PDPD): PDPD triển khai gần đây được thiết kế để bảo vệ thông tin cá nhân, đã vô tình gây ra sự lo lắng trong các doanh nghiệp. Một phần từ số người tham gia khảo sát thừa nhận chưa hiểu đầy đủ các yêu cầu của nghị định, chỉ có1/3 cảm thấy tự tin vào khả năng tuân thủ của mình. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải có sự hướng dẫn và hỗ trợ rõ ràng hơn từ các cơ quan chức năng để đảm bảo quá trình chuyển đổi và tuân thủ.

Về cách thức để thúc đẩy FDI vào Việt Nam từ các thành viên EuroCham. Để thu hút thêm FDI và kích thích tăng trưởng kinh tế, các doanh nghiệp được khảo sát đã nêu bật 5 yếu tố để Việt Nam có thể cải thiện môi trường kinh doanh: Đó là Hợp lý hóa các quy trình hành chính và thủ tục; Tăng cường sự rõ ràng trong pháp luật để giảm bớt việc giải thích không chính xác; Phát triển cơ sở hạ tầng cốt lõi (đường, cảng, cầu, v.v.); Đơn giản hóa thủ tục cấp thị thực, giấy phép lao động cho chuyên gia nước ngoài; và Bảo đảm ổn định chính trị và an ninh.

Sách Trắng 2024 của EuroCham đưa ra các khuyến nghị nhằm giải quyết những thách thức này, đưa ra lộ trình tạo dựng môi trường kinh doanh cạnh tranh và thân thiện hơn ở Việt Nam.

Trung hòa carbon được cho là chìa khóa để thu hút FDI chất lượng

Cuộc khảo sát kỳ này cho thấy, những cam kết ngày một gia tăng về tính bền vững của các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam với 7% đã đạt được mức trung hòa carbon, 37% đặt ra mục tiêu hoàn thành vào hoặc trước năm 2050,và 18%  có tham vọng trung hòa carbon vào năm 2030.Tuy nhiên, các doanh nghiệp được khảo sát đã chỉ ra những trở ngại trong nỗ lực trung hoà carbon của họ, bao gồm: Khách hàng lưỡng lự trong việc trả giá cao cho các sản phẩm bền vững; Các khuyến khích và quy định của Chính phủchưa đầy đủ để thúc đẩy tính bền vững; Khả năng tiếp cận với các nguồn năng lượng sạch và cơ sở hạ tầng quản lý chất thải hiệu quả còn hạn chế; Hạn chế tài chính trong việc thực hiện các hoạt động bền vững; Nhân viên không có kiến thức đầy đủ và không tham gia với các sáng kiến bền vững; và sau cùng là những khó khăn trong việc đo lường lượng khí thải và đảm bảo tuân thủ chuỗi cung ứng.

Về mặt tích cực, EuroCham nhận thấy, việc ký kết nghị định về Thỏa thuận mua bán điện trực tiếp (DPPA) mang lại hy vọng. Việc thực hiện nhanh chóng và thành công có thể giải quyết một số thách thức, đặc biệt bằng cách cải thiện khả năng tiếp cận nguồn năng lượng sạch và có khả năng mang lại những khuyến khích bền vững tốt hơn.

doanh-nghiep-chau-au-tai-viet-nam-2-1721614757.png

Để tiếp tục giải quyết những thách thức và thúc đẩy hoạt động kinh tế bền vững, EuroCham Việt Nam sẽ tổ chức những Diễn đàn và Triển lãm Kinh tế Xanh nhưEFE 2024 sẽ diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 21 đến 23 tháng 10 năm 2024, nhằm trang bị cho các doanh nghiệp kiến thức, sự kết nối và các công cụ cần thiết để điều hướng trong bối cảnh kinh doanh đang phát triển đồng thời thúc đẩy các hoạt động có trách nhiệm với môi trường.

(*)Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) được thực hiện hàng quý, đóng vai trò là công cụ quan trọng để tìm hiểu góc nhìn của các công ty và nhà đầu tư châu Âu tại thị trường Việt Nam. Được tiến hành từ năm 2011, BCI thu thập phản hồi từ mạng lưới gồm 1.400 thành viên của EuroCham trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Khảo sát này cung cấp những hiểu biết có giá trị về bối cảnh kinh doanh ở Việt Nam và đưa ra cái nhìn về những kỳ vọng trong tương lai.

BCI được giới hoạch định chính sách và các chuyên gia kinh doanh ở Việt Nam coi là chỉ số chính về hoạt động kinh tế trong nước. Đây là nguồn thông tin đáng tin cậy về môi trường kinh doanh và những phát hiện được sử dụng để cung cấp thông tin cho các chính sách và quyết định đầu tư của chính phủ.